Đây là kết quả được đưa ra tại Hội thảo báo cáo kết quả của nghiên cứu “Tính khả thi và chấp nhận thuốc kháng virut tác dụng kéo dài trong điều trị và dự phòng HIV tại Việt Nam” được tổ chức ngày 6/6/2023 tại Hà Nội. Hội nghị do Cục Phòng, chống HIV/AIDS (VAAC) phối hợp với CDC Hoa Kỳ và Tổ chức Hợp tác Phát triển Y tế Việt Nam (HAIVN) tổ chức.
Hội thảo do PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS chủ trì. Tham dự Hội thảo có ông Phan Văn Toàn, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm Y tế - Bộ Y tế; Ts. Minesh Shah, Cố vấn trưởng về Y tế, Văn phòng CDC Hoa Kỳ tại Việt Nam; Bs. Todd Pollack, Trưởng đại diện của Tổ chức Hợp tác phát triển Y tế Việt Nam (HAIVN); Bà Lisa Cosimi, Giám đốc HAIVN tại Việt Nam cùng đại diện 10 tỉnh/thành phố; các nhóm cộng đồng đích và các Cục, Vụ, Viện thuộc Bộ Y tế.
Toàn cảnh Hội thảo
Nghiên cứu “Tính khả thi và chấp nhận thuốc kháng virut tác dụng kéo dài trong điều trị và dự phòng HIV tại Việt Nam” nhằm tìm hiểu khả năng chấp nhận cũng như những lợi ích và thách thức tiềm ẩn của việc đưa thuốc kháng virut tác dụng kéo dài vào điều trị và dự phòng HIV tại Việt Nam. Nghiên cứu được thực hiện ở 4 tỉnh/thành phố vào năm 2022 bao gồm Hà Nội, Hải Phòng, TP. HCM và Bình Dương. Nghiên cứu đã phỏng vấn 506 người lớn có HIV đang điều trị ARV và 495 người đại diện các nhóm nguy cơ cao có HIV âm tính, một nửa trong số họ (222 người) hiện đang sử dụng PrEP để dự phòng HIV. Nghiên cứu cũng thực hiện các cuộc phỏng vấn sâu với 27 đại diện nhân viên y tế và các nhà hoạch định chính sách ở cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp cơ sở. Dữ liệu được thu thập vào tháng 7-8 năm 2022.
Các thuốc kháng virut tác dụng kéo dài là những sáng kiến mới nhất trong điều trị và dự phòng HIV. Trong dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), 2 loại thuốc mới đã có trên thế giới bao gồm thuốc cabotegravir dạng tiêm tác dụng kéo dài (CAB-LA) và vòng đặt âm đạo có chứa dapivirine (DPV-VR). Với điều trị HIV, thuốc tiêm tác dụng kéo dài có chứa cabotegravir kết hợp rilpivirine (CAB/RPV) đã có mặt ở một số quốc gia như một phương pháp điều trị thay thế cho thuốc uống (ARV). Rất nhiều thử nghiệm lâm sàng lớn trên thế giới đã chứng minh được hiệu quả của những loại thuốc này. CAB-LA và DPV-VR được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị sử dụng cho PrEP với chiến lược lấy con người làm trung tâm. Các thuốc kháng virut tác dụng kéo dài có tác dụng quan trọng giúp người dùng vượt qua những khó khăn khi phải uống thuốc hàng ngày và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nghiên cứu thu thập quan điểm, ý kiến của người dùng và nhân viên y tế đối với tính khả thi và chấp nhận thuốc kháng virut tác dụng kéo dài, từ đó giúp chúng ta hiểu được vai trò của thuốc mới trong dự phòng và điều trị HIV tại Việt Nam.
Báo cáo kết quả nghiên cứu, Bs. Todd Pollack, Trưởng đại diện của HAIVN cho biết: 96% người có HIV chắc chắn hoặc có thể sẽ sử dụng thuốc ARV tiêm tác dụng kéo dài nếu thuốc sẵn có và 85% ưu tiên thuốc tiêm hơn thuốc ARV uống nếu được lựa chọn; 92% nhóm MSM và người chuyển giới nữ chắc chắn hoặc có thể sẽ dùng thuốc PrEP tiêm tác dụng kéo dài nếu thuốc sẵn có và 81% ưu tiên thuốc tiêm hơn thuốc PrEP uống nếu được lựa chọn…Với vòng âm đạo PrEP, 53% phụ nữ bán dâm chắc chắn hoặc có thể sẽ dùng vòng âm đạo PrEP tác dụng kéo dài nếu vòng sẵn có và 37% ưu tiên dùng vòng âm đạo so với thuốc PrEP uống nếu được lựa chọn.
Nhưng bên cạnh những kết quả đạt được thì nghiên cứu vẫn còn có các hạn chế: việc lấy mẫu thuận tiện nên có thể không mang tính đại diện; một số ít người tham gia được tuyển chọn từ các phòng khám tư; chưa có thông tin về giá thuốc; nghiên cứu được triển khai trong giai đoạn nguồn cung cấp ARV không ổn định nên hầu hết người trả lời phỏng vấn đến phòng khám nhận thuốc ARV hàng tháng.
Phát biểu tại Hội thảo, PGS. TS. Phan Thị Thu Hương thể hiện sự tin tưởng và kỳ vọng thông qua Hội thảo này, các tư liệu, luận cứ khoa học sẽ được thảo luận, phân tích để kêu gọi sự tham gia của các bên liên quan đến việc giải thích và áp dụng hợp lý các phát hiện từ nghiên cứu và đưa ra các khuyến nghị về vai trò của thuốc kháng vi rút tác dụng kéo dài ở Việt Nam.
Ts. Minesh Shah, Cố vấn trưởng về y tế, Văn phòng CDC Hoa Kỳ tại Việt Nam đã đánh giá cao về mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa CDC Hoa Kỳ với Cục Phòng, chống HIV/AIDS, các đối tác thực hiện, đại diện các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, các cơ sở y tế và các tổ chức cộng đồng… trong việc cung cấp các chương trình điều trị và dự phòng HIV chất lượng cao. Ông cũng tin rằng các kết quả của nghiên cứu sẽ hỗ trợ Việt Nam trong việc thiết kế các chính sách và các lựa chọn cung cấp dịch vụ thuốc ARV tác dụng kéo dài hiệu quả như một cách tiếp cận bổ sung giúp kiểm soát dịch HIV.
Những loại thuốc ARV mới này mở ra thêm các lựa chọn mới trong dự phòng và điều trị HIV cho người có H và các nhóm nguy cơ gặp khó khăn khi sử dụng thuốc uống. Qua đó cũng giúp thúc đẩy sự bình đẳng trong tiếp cận các dịch vụ y tế của các nhóm đối tượng đích. Những kết quả này rất quan trọng đối với cán bộ y tế Việt Nam trong quá trình cập nhật các hướng dẫn quốc gia về HIV khi đưa những tiến bộ mới nhất trong y học về HIV. Những kết quả này hỗ trợ việc vận động đưa thuốc ARV mới có tác dụng kéo dài vào sử dụng tại Việt Nam như là các lựa chọn trong điều trị và dự phòng HIV lấy con người làm trung tâm. Và đặc biệt, thuốc mới có thể giúp Việt Nam đạt được mục tiêu quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.
