Ngày nay con người đã có hiểu biết sâu hơn về HIV cũng như các can thiệp dự phòng và điều trị HIV/AIDS. Người nhiễm HIV hoàn toàn vẫn có cuộc sống bình thường nếu được điều trị bằng thuốc kháng vi rút sớm và tuân thủ điều trị, những người có nguy cơ nhiễm có thể sử dụng thuốc ARV để dự phòng khỏi bị nhiễm HIV.
Nhiễm HIV - nếu tuân thủ điều trị, người nhiễm HIV vẫn có tuổi thọ như người không nhiễm HIV
Theo đánh giá của các chuyên gia trong lĩnh vực phòng, chống HIV/AIDS. Việt Nam hiện đang là 1 trong 4 quốc gia (cùng với Anh, Đức, Thụy Sĩ) có chất lượng điều trị HIV/AIDS tốt nhất thế giới. Cũng theo các nhà khoa học, nếu một người có H được điều trị bằng thuốc kháng HIV (ARV) sớm và khi người bệnh tuân thủ tốt chỉ sao vài tháng điều trị, người nhiễm HIV sẽ đạt được tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện (không phát hiện được tải lượng vi rút trong máu – tải lượng vi rút dưới 200 bản sao/mL máu) sẽ không có sự lây truyền HIV qua đường tình dục (Không phát hiện = Không lây truyền).
Việt Nam hiện có hơn 153.000 bệnh nhân HIV/AIDS đang điều trị ARV. Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV sau 12 tháng đạt 88%. Tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế (<1.000 bản sao/ml máu) đạt 96%, dưới ngưỡng phát hiện (200 bản sao/ml máu) đạt 92%. Với tải lượng vi rút như vậy sẽ không chỉ giúp người nhiễm HIV sống khỏe mạnh mà còn góp phần giảm lây nhiễm HIV trong cộng đồng.
Những con số trên là minh chứng cho việc HIV/AIDS giờ đây đã không còn là “bản án tử” nữa. Hiện nay, y học hiện đại đã tìm ra thuốc kháng HIV (ARV -Antiretroviral drug), ARV ức chế sự nhân lên của vi rút, duy trì nồng độ vi rút trong máu ở mức thấp nhất có thể. Khi một người bị nhiễm HIV, HIV làm suy yếu hệ miễn dịch, do vậy nếu được điều trị bằng thuốc ARV, nồng độ vi rút trong máu thấp nên hệ miễn dịch vì thế mà không bị ảnh hưởng.
Thiếu hiểu biết hoặc kỳ thị làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV
Nhiễm HIV dù nguy hiểm nhưng không đáng sợ như nhiều người vẫn nghĩ bởi người nhiễm HIV nếu biết sớm tình trạng nhiễm HIV và tham gia điều trị ARV sớm sẽ giúp phòng tránh lây lan cho người thân và những người xung quanh. Từ đó họ sẽ giữ được sức khỏe ổn định và có tuổi thọ như người bình thường. Hầu hết người nhiễm HIV đang điều trị ARV hiện nay vẫn khỏe mạnh, lao động, học tập, có gia đình hạnh phúc, sinh con khỏe mạnh bình thường.
Điều đáng lo ngại, hiện nay là nhiều người với các lý do khác nhau như thiếu hiểu biết hoặc lo sợ bị kỳ thị phân biệt đối xử nên đã không đi xét nghiệm sớm để biết tình trạng nhiễm HIV hoặc biết nhiễm HIV nhưng không tham gia điều trị sớm. Nhiều người vẫn không hiểu biết hiện đã có thuốc ARV để dự phòng lây nhiễm HIV (PrEP) nên không tiếp cận để điều trị để dự phòng. Một thực trạng khác là hiện nay nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới đang gia tăng nhanh ở Việt Nam nhất là nhóm trẻ nhưng nhóm này thiếu kiến thức và dễ bọ kỳ thị do đó họ chưa dám công khai vì sợ bị kỳ thị, xa lánh. Từ đó làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV
PrEP - “chìa khóa vàng” điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV
Các nghiên cứu của tổ chức Y tế thế giới đã chứng minh: Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) giúp cho những người chưa bị nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao, có thể dự phòng lây nhiễm HIV tới trên 90% qua đường tình dục.
PrEP giải pháp dự phòng cho người có nguy cơ nhiễm HIV
PrEP là sử dụng thuốc kháng vi rút (ARV) để dự phòng lây nhiễm HIV ở người có nguy cơ cao chưa bị nhiễm HIV, giúp phòng ngừa lây nhiễm HIV trong cơ thể bằng cách ngăn cản sự xâm nhập, phát triển của HIV. Do vậy, nếu dùng đúng, đều và đủ có thể phòng lây nhiễm HIV lên đến trên 90% qua đường tình dục ở những người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV.
Đặc biệt, phương pháp này an toàn với hầu hết người sử dụng, bao gồm cả phụ nữ mang thai và cho con bú. Chỉ khoảng 10% người sử dụng gặp tác dụng phụ như: buồn nôn, đau đầu,… nhưng tác dụng phụ thường nhẹ và chấm dứt sau 1 - 2 tuần.
Trạng thái HIV trung tính
Gần đây, các nhà khoa học trên thế giới đưa ra khái niệm “Trạng thái HIV trung tính - HIV Status Neutral) là cách nói ngắn gọn để nói về tình trạng HIV trung lập hay trung tính, nó mô tả một thế giới nơi những người dương tính với HIV không thể lây nhiễm cho bất kỳ ai và những người âm tính với HIV không thể bị lây nhiễm.
Vậy làm thế nào để đạt được điều đó? Trạng thái HIV trung tính được hỗ trợ bởi sử dụng thuốc kháng HIV (ARV) với hai cách hoặc sử dụng thuốc để dự phòng không bị lây nhiễm HIV – cho người chưa nhiễm HIV hoặc sử dụng thuốc ARV để điều trị HIV khi một người đã nhiễm HIV và đạt tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện, từ đó không làm lây truyền HIV cho người khác.
Như vậy “Trạng thái HIV trung tính” chuyển tải đến mọi người thông điệp: hiện thuốc kháng vi rút (ARV) giúp cho việc dự phòng lây nhiễm HIV đã trở nên hiệu quả hơn và dễ dàng hơn. Thuốc ARV sẽ giúp cho người nhiễm HIV sống khỏe mạnh, không làm lây truyền HIV qua đường tình dục khi người nhiễm HIV đạt được tình trạng “không phát hiện HIV” trong máu. Thuốc ARV cũng giúp dự phòng lây nhiễm HIV cho người chưa nhiễm HIV. Do vậy chúng ta không còn lo sợ về tình trạng HIV của một người bất kỳ. “Trạng thái HIV trung tính” cũng muốn chuyển tải đến mọi người một thông điệp khác là: chúng ta đang sống trong thời đại mà tình trạng HIV dù âm tính hay dương tính của một người cũng không còn là vấn đề nếu họ được tiếp cận và sử dụng thuốc ARV theo hướng dẫn của thầy thuốc.
