Ngày 17/9, tại TP Hồ Chí Minh, Cục Phòng, chống HIV/AIDS đã phối hợp với các đơn vị có liên quan tổ chức Hội thảo Tối ưu hóa phác đồ, cung ứng thuốc ARV và xét nghiệm tải lượng HIV trong điều trị HIV/AIDS nhằm cập nhật khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về phác đồ ARV trong điều trị cho người nhiễm HIV và người phơi nhiễm với HIV năm 2020 cũng như cập nhật tình hình cung ứng thuốc ARV toàn cầu và tại Việt Nam trong bối cảnh thực hiện khuyến cáo của WHO.
Hội thảo do PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS chủ trì. Tham dự Hội thảo có các tổ chức quốc tế cùng đại diện Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS/Trung tâm kiểm soát bệnh tật một số tỉnh trọng điểm: Long An, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Tp. Hồ Chí Minh.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Phan Thị Thu Hương cho biết: Trong những năm qua, với sự nỗ lực của Cục Phòng chống HIV/AIDS cùng sự hỗ trợ của các Tổ chức Quốc tế dành cho công tác phòng, chống HIV/AIDS, công tác chăm sóc điều trị HIV/AIDS đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, những con số liên quan đến chương trình tiếp cận điều trị ARV rất thuyết phục. Số lượng BN được điều trị tăng nhanh qua các năm: đến 6/2020 có 149.793 BN điều trị ARV (>75% số người biết tình trạng nhiễm HIV của mình được tiếp cận với chương trình điều trị ARV). Kết quả theo dõi chất lượng điều trị cho thấy: Tỷ lệ tuân thủ ARV sau 12 tháng là 88%. Tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế (<1000):> 96% (VN là 1 trong 4 nước gồm Đức, Thụy Sĩ, Anh đạt chỉ tiêu này trên toàn cầu). Bên cạnh đó, Việt Nam là một trong những nước được chương trình PEPFAR, Quỹ Toàn cầu cung cấp thuốc ARV bao gồm cả bậc 1 và bậc 2. Các hỗ trợ liên quan đến chương trình điều trị đã giúp cho bệnh nhân được thụ hưởng dịch vụ tốt nhất, tăng chất lượng điều trị, giảm đáng kể tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân AIDS cũng như giúp cho người bệnh cải thiện chất lượng và kéo dài thời gian sống. Bệnh nhân HIV/AIDS tại Việt Nam luôn được cập nhật thuốc điều trị kịp thời theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Tháng 12/2018, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã cập nhật Hướng dẫn phác đồ thuốc ARV cho người nhiễm HIV và dự phòng sau phơi nhiễm với HIV. Với sự thay đổi này, Hướng dẫn quốc gia về điều trị HIV/AIDS cần được cập nhật ban hành theo hướng khuyến cáo để giúp bệnh nhân có thể tiếp cận điều trị với phác đồ điều trị cập nhật. Đồng thời việc chuẩn bị sẵn nguồn thuốc ARV để phục vụ cho lộ trình cung ứng thuốc là vấn đề cấp thiết trong thời gian tới.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã được các chuyên gia cập nhật về Hướng dẫn phác đồ thuốc ARV cho người nhiễm HIV và dự phòng sau phơi nhiễm với HIV với thay đổi chính gồm: Phác đồ chứa Dolutegravir (DTG) được khuyến cáo là phác đồ ưu tiên; Phác đồ có Efavirenzs 400mg (EFV) là phác đồ thay thế khi không sử dụng được DTG trong phác đồ điều trị thuốc ARV bậc 1; Phác đồ chứa DTG cũng được khuyến cáo là phác đồ ưu tiên cho những trường hợp thất bại phác đồ bậc 1 không có DTG trong Phác đồ điều trị thuốc ARV bậc 2. Các nguyên lý cơ bản cần thực hiện để tối ưu hóa phác đồ điều trị theo các tiếp cận của WHO gồm: Giảm độc tính, Giảm số viên thuốc phải uống (sử dụng viên phối hợp), Tăng độ bền của thuốc, Dễ chuyển đổi giữa các phác đồ, Hài hòa giữa các nhóm tuổi, các quần thể và Giảm giá thành. So với EFV, DTG có tác dụng nhanh hơn, hiệu quả hơn, ít có tác dụng phụ hơn và dễ dùng hơn. Tính đến tháng 7/2018, đã có 71 nước có thu nhập thấp và trung bình thông báo là họ đã đưa vào hoặc đang có kế hoạch đưa DTG vào hướng dẫn quốc gia. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cùng các đối tác cam kết thu thập và đánh giá lại toàn bộ dữ liệu khi có để cung cấp thông tin và cập nhật trong các hướng dẫn
Cũng tại Hội thảo, TS. Đỗ Thị Nhàn, Trưởng Phòng Điều trị và chăm sóc HIV/AIDS trình bày về tối ưu hóa phác đồ và thách thức trong mở rộng điều trị thuốc ARV cho người nhiễm HIV tại Việt Nam. Định hướng chính trong thời gian tới của công tác phòng, chống HIV/AIDS là: đẩy mạnh hoạt động dự phòng, can thiệp giảm tác hại, tập trung vào bơm kim tiêm, bao cao su, điều trị thay thế nghiện bằng thuốc Methadone và Burprenorphine, điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP); mở rộng và duy trì chất lượng điều trị ARV: điều trị ARV nhanh, trong ngày, quản lý ca bệnh, điều trị đồng nhiễm HIV/viêm gan, HIV/lao, 90% người điều trị thuốc ARV có tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế; chuyển giao bền vững điều trị HIV/AIDS, bao gồm thuốc ARV, sang sử dụng nguồn Bảo hiểm y tế. Hiện nay, nguồn cung ứng thuốc ARV tại Việt Nam gồm: Quỹ toàn cầu phòng, chống AIDS/lao và sốt rét; PEPFAR, Bảo hiểm Y tế và Ngân sách Nhà nước. Việt Nam đảm bảo tuân thủ 6 nguyên tắc cần thực hiện trong tối ưu hóa phác đồ thuốc ARV do WHO khuyến cáo, bên cạnh đó, Việt Nam cũng cân nhắc việc không/giảm tương tác với các thuốc: điều trị viêm gan C, Methadone và điều trị lao. Trước việc tiếp cận tối ưu hóa phác đồ thuốc ARV điều trị HIV/AIDS, Việt Nam gặp phải nhiều thách thức: thuốc đáp ứng tối ưu hóa phác đồ là thuốc mới, nghĩa là cần có nhà cung ứng thuốc mới và hình thức mua sắm có thể thay đổi; Đáp ứng yêu cầu: Không/giảm tương tác với các thuốc điều trị viêm gan C, lao và Methadone; Đáp ứng yêu cầu mua sắm từ nguồn Bảo hiểm y tế; thị trường cung ứng thuốc hạn chế, bao gồm đối với thuốc dạng dùng trẻ em; đảm bảo “thông suốt” giữa Hướng dẫn điều trị, quy trình điều trị, cung ứng thuốc và quản lý chất lượng điều trị khi thực hiện cung cấp thuốc mới.
Trong thời gian một ngày, Hội thảo đã thu hút sự quan tâm của toàn thể đại biểu với nhiều nội dung: Điều trị ARV tại các nước phát triển và các nước do PEPFAR viện trợ; Tương tác thuốc trong điều trị đồng nhiễm HIV, viêm gan và lao; Tình hình thị trường cung ứng thuốc ARV trên thế giới - Thách thức với cung ứng thuốc ARV tại Việt Nam. Các đại biểu cùng thảo luận về nhu cầu điều trị và khả năng cung ứng thuốc ARV tại Việt Nam trong xu hướng và bối cảnh toàn cầu - Khó khăn, thách thức và giải pháp.
Phương Hà
