Trong tháng 2 và tháng 3 năm 2023, được sự hỗ trợ của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ tại Việt Nam, Dự án EPIC đã tổ chức tập huấn cho 05 tỉnh trong điểm gồm Long An, Hải Phòng, Thái Nguyên, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu về Quy trình triển khai hoạt động sàng lọc và quản lý bệnh không lây nhiễm ở người nhiễm HIV.
tập huấn do Ban quản lý tiểu dự án EPIC tỉnh Thái Nguyên tổ chức
Theo Tổ chức Y tế thế giới, các bệnh không lây nhiễm (BKLN) – chủ yếu là bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư và các bệnh hô hấp mãn tính – là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, là 7 trong 10 nguyên nhân chính gây tử vong, tương đương với 74% tổng số ca tử vong trên toàn cầu.
Tại Việt Nam, BKLN là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Cứ 10 người chết có gần 8 người chết do BKLN. Ước tính năm 2016, tử vong do BKNL chiếm 77%. Tuy nhiên, có tới 78-80% bệnh nhân BKLN chưa được quản lý điều trị. Theo nghiên cứu so sánh độ tuổi mắc các bệnh không lây nhiễm giữa người nhiễm HIV và dân số nói chung đăng trên tạp chí Clinical Infectious Diseases tháng 12/2011, người nhiễm HIV có nguy cơ mắc các BKLN cao hơn so với người không nhiễm HIV cùng độ tuổi. Việc điều trị thuốc ARV đã giúp tăng tuổi thọ cho người nhiễm HIV, nhưng cùng với việc tuổi thọ tăng lên, người có HIV phải đối mặt với các bệnh lý mãn tính như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, tiểu đường,... Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới về gói can thiệp thiết yếu BKLN tháng 3.2021, người bệnh HIV nếu không được phát hiện và chẩn đoán theo dõi điều trị sớm BKLN, việc điều trị sẽ phức tạp, có các biến chứng và có thể đưa đến tử vong.
Học viên đến từ các cơ sở điều trị thuốc ARV của Hải Phòng
Đánh giá được tầm quan trọng của việc cần có các can thiệp sớm về các BLKN trên người nhiễm HIV, Dự án Tăng cường hỗ trợ kỹ thuật phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam (Dự án EPIC) đã đưa hoạt động sàng lọc và quản lý các BKLN vào kế hoạch năm 2023 của 06 tỉnh/thành phố dự án để triển khai tại các cơ sở điều trị HIV/AIDS. Trong giai đoạn đầu, Dự án sẽ tập trung vào 03 bệnh không lây nhiễm hay gặp là tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường và 03 yếu tố nguy cơ gây bệnh là hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và thừa cân, béo phì.
lớp tập huấn do Ban quản lý tiểu dự án EPIC tỉnh Long An tổ chức
Sau thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh dự án EPIC là những tỉnh tiên phong tiếp theo trong việc thực hiện hỗ trợ người bệnh HIV/AIDS trong việc phát hiện sớm các BKLN để chuyển gửi điều trị thích hợp. Kết thúc tập huấn, các cơ sở điều trị HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh/thành phố sẽ bắt đầu tiến hành sàng lọc và quản lý bệnh không lây nhiễm cho bệnh nhân. Tất cả người bệnh trên 18 tuổi đang điều trị HIV/AIDS tại các cơ sở y tế sẽ được sàng lọc các BKLN định kỳ 6 tháng/lần, dựa trên kết quả khám sàng lọc, người bệnh có nghi ngờ mắc bệnh không lây nhiễm (tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa Lipid máu hoặc đái tháo đường) sẽ được chuyển chuyển khoa phù hợp để chẩn đoán và điều trị chuyên khoa. Bệnh nhân có một trong các yếu tố nguy cơ thừa cân, béo phì, hút thuốc hoặc lạm dụng rượu bia sẽ được cán bộ cơ sở điều trị tư vấn giảm nguy cơ hoặc chuyển đến cơ sở khác cung cấp dịch vụ tư vấn, hỗ trợ. Trong suốt quá trình điều trị BKLN, người bệnh HIV vẫn được cơ sở điều trị theo dõi, tư vấn và hỗ trợ thường xuyên.
Đây là một mô hình lồng ghép khám, điều trị HIV/AIDS với việc sàng lọc, chuyển gửi và theo dõi các BKLN trong người bệnh HIV, giúp bệnh nhân phát hiện và điều trị BKLN sớm, tuân thủ điều trị ARV tốt, tăng chất lượng điều trị ARV cũng như cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Sau thời gian triển khai ban đầu tại các cơ sở điều trị /AIDS do dự án hỗ trợ, hoạt động sẽ được nhân rộng tại toàn bộ các cơ sở trên địa bàn các tỉnh/tp dự án. Đồng thời, các BKLN khác sẽ tiếp tục được đưa vào sàng lọc cho người bệnh HIV như ung thư cổ tử cung, sức khỏe tâm thần và sẽ được triển khai rộng rãi trên toàn quốc.
