Ngày 12/12/2024, tại thành phố Đà Nẵng, đã diễn ra Hội nghị Tổng kết Dự án Quỹ Toàn cầu phòng chống HIV/AIDS năm 2024. Hội thảo do PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Giám đốc Dự án Quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS chủ trì. Tham dự Hội nghị có đại diện các Bộ, ngành có liên quan cùng 39 tỉnh/thành phố tham gia Dự án.
Dự án Quỹ Toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS thời gian qua đã có nhiều đóng góp quan trọng trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam. Dự án đã góp phần đảm bảo tính bền vững trong huy động nguồn lực, khẳng định hiệu quả sử dụng các nguồn tài trợ quốc tế.
Thành tựu nổi bật
Tính đến hết quý 3/2024, các chỉ số quan trọng về phòng, chống HIV/AIDS đã đạt mức ấn tượng. Tỷ lệ người nhiễm HIV được điều trị ARV đạt 99,39%, trong đó đối với người lớn (15 tuổi trở lên) là 99,46% và trẻ em (dưới 15 tuổi) là 94,93%. Ngoài ra, các chỉ tiêu vượt kế hoạch bao gồm tỷ lệ người nghiện chích ma tuý (NCMT) tiếp cận dịch vụ can thiệp dự phòng đạt 120%, và số người quan hệ đồng giới nam (MSM) nhận dịch vụ PrEP đạt 107,6%.
Khó khăn trong quá trình triển khai
Bên cạnh những thành tựu, Dự án Quỹ Toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS cũng đối mặt với nhiều thách thức. Số ca nhiễm HIV mới có xu hướng tăng trong nhóm trẻ từ 15-29 tuổi, đặc biệt trong nhóm MSM và người chuyển giới nữ, chiếm tới 60% tổng số ca nhiễm. Hiệu quả giải ngân của dự án vẫn còn thấp, chỉ đạt gần 20%, trong đó TP. Hồ Chí Minh chưa báo cáo tỷ lệ giải ngân. Quy định thay đổi đã gây trở ngại trong việc điều phối, phân bổ hàng hóa và vật tư, tạo ra nhiều khó khăn trong chuyển giao giữa các giai đoạn. Ngoài ra, một số chỉ tiêu quan trọng chưa đạt được như xét nghiệm HIV trong trại giam mới chỉ đạt dưới 50%, và tỷ lệ điều trị PrEP tại 9 tỉnh chưa vượt mốc 50%.
Trong khuôn khổ Dự án Quỹ Toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS giai đoạn 2024-2026, các hoạt động sẽ được triển khai tại 39 tỉnh, thành phố trên cả nước. Để đảm bảo việc sử dụng hiệu quả nguồn tài trợ quý báu này, PGS.TS Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, đã đưa ra một số định hướng quan trọng nhằm tối ưu hóa kết quả và tạo ra sự thay đổi tích cực trong công tác phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam.
Rà soát và điều chỉnh cơ chế chính sách
Một trong những vấn đề then chốt được PGS.TS Phan Thị Thu Hương nhấn mạnh là cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng và điều chỉnh các cơ chế chính sách hiện hành. Việc này nhằm loại bỏ những vướng mắc, rào cản có thể ngăn cản việc thực hiện các hoạt động của Dự án. PGS.TS Phan Thị Thu Hương cho rằng, chính sách và cơ chế phải hỗ trợ thực tế công tác phòng, chống HIV/AIDS, thay vì trở thành yếu tố cản trở.
Điều này đòi hỏi sự phối hợp và chia sẻ trách nhiệm giữa các đơn vị như các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC), các bệnh viện nhiệt đới, sở y tế các tỉnh, thành phố và hệ thống dự phòng các cấp. Mỗi đơn vị cần hiểu và cảm thông, đồng lòng thực hiện các giải pháp, cùng chung tay giảm thiểu rủi ro và đạt được kết quả cao trong công tác phòng chống HIV.
Đảm bảo dịch vụ liên tục và chất lượng
PGS.TS Phan Thị Thu Hương cũng đề cập đến sự cần thiết phải đảm bảo tính liên tục và hiệu quả trong các dịch vụ phòng ngừa và điều trị HIV/AIDS. Các dịch vụ này cần phải được duy trì một cách thông suốt từ khâu dự phòng, giám sát - xét nghiệm, điều trị HIV/AIDS, đến việc cung cấp các phương pháp dự phòng như PrEP và viêm gan C.
Đặc biệt, các dịch vụ này cần phải dễ dàng tiếp cận với người dân, đảm bảo chất lượng cao và chi phí hợp lý. Đây là yếu tố quan trọng giúp đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau, đặc biệt là những nhóm đối tượng có nguy cơ cao hoặc sinh sống ở các khu vực khó khăn.
Áp dụng mô hình thành công và kinh nghiệm từ các giai đoạn trước
Để tiếp tục đạt được kết quả tích cực, PGS.TS Phan Thị Thu Hương khuyến khích việc áp dụng các mô hình và kinh nghiệm đã thành công từ các giai đoạn trước. Những mô hình này có thể là các phương pháp phòng, chống HIV/AIDS đã được triển khai hiệu quả trong các dự án trước đó, hoặc những sáng kiến do các tổ chức chuyển giao.
Việc vận dụng những mô hình, sáng kiến đã được kiểm nghiệm thực tế sẽ giúp giảm thiểu thời gian thử nghiệm, đồng thời tạo ra các giải pháp nhanh chóng và hiệu quả. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc ứng phó với tình hình dịch HIV/AIDS đang diễn biến phức tạp.
Phối hợp với Bộ Công An và VUSTA
PGS.TS Phan Thị Thu Hương cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trong các trại giam, trại tạm giam và trại giáo dưỡng. Việc này nhằm đảm bảo tính nhân văn trong công tác y tế và giúp bảo vệ sức khỏe cho những đối tượng dễ bị tổn thương trong các cơ sở giam giữ.
Cùng với đó, việc phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) cũng sẽ giúp phát huy thế mạnh của các tổ chức xã hội và cộng đồng trong công tác phòng, chống HIV/AIDS. VUSTA sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các cơ chế phối hợp hiệu quả, đồng thời giúp các tổ chức xã hội có thể chia sẻ trách nhiệm và cùng nhau thực hiện các nhiệm vụ quan trọng.
Cục Phòng, chống HIV/AIDS sẽ tiếp tục là đầu mối điều phối các nguồn lực tài chính và nhân lực trong Dự án, nhằm tránh sự trùng lặp và lãng phí. PGS.TS Phan Thị Thu Hương cho biết, việc mở rộng diện bao phủ của Dự án và tăng cường đầu tư vào những khu vực, địa phương còn ít nhận được sự hỗ trợ sẽ giúp đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau trong công cuộc phòng chống HIV/AIDS.
Đặc biệt, Cục Phòng, chống HIV/AIDS cũng sẽ tiếp tục tham mưu, đề xuất và triển khai các nhiệm vụ mới trong giai đoạn tiếp theo, để bảo đảm Dự án có thể tiếp tục phát huy hiệu quả và đạt được mục tiêu xóa bỏ HIV/AIDS tại Việt Nam vào năm 2030.
Với những khó khăn, thách thức trên, đồng chí Cục trưởng, giám đốc dự án cũng đề nghị Ban quản lý dự án và CDC các tỉnh, thành phố cần (1) Tiếp tục nghiên cứu kỹ cơ chế chính sách, tháo gỡ và vận dụng để tránh chính sách/cơ chế là rào cản không thể thực hiện được hoạt động. Việc này đòi hỏi sự chia sẻ trách nhiệm của CDC, bệnh viện bệnh nhiệt đới tỉnh/thành phố, sở y tế và hệ thống dự phòng các cấp hiểu và cảm thông và chung tay gánh vác trách nhiệm, chia sẻ rủi ro. Đảm bảo các dịch vụ phải thông suốt từ lĩnh vực dự phòng, giám sát-xét nghiệm, điều trị HIV/AIDS, PrEP, Viêm gan C. (2) Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để triển khai có hiệu quả các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trong các trại giam/trại tạm giam/ trại giáo dưỡng, đảm bảo tính nhân văn của Y tế Việt Nam. Phối hợp chặt chẽ với VUSTA để phát huy thế mạnh của các tổ chức đoàn thể xã hội và cộng đồng trong công tác phòng, chống HIV/AIDS. Các bên cũng cần làm rõ các cơ chế phối hợp và cùng chịu trách nhiệm khi thực hiện công việc, cởi mở và sẵn sàng tháo gỡ khó khăn.(3) Dự án tiếp tục tham mưu, đề xuất và chịu khó thực hiện các nhiệm vụ mới trong giai đoạn mới để tiếp tục thành công trong việc thực hiện dự án nguồn tài trợ. Các địa phương tiếp tục phối hợp chặt chẽ nhiệm vụ và nhiệt tình tham gia vì lợi ích an sinh của người dân trên địa bàn và cũng là nhiệm vụ chính trị của Ngành Y tế.
Nhân dịp này PGS.TS Phan Thị Thu Hương cũng cảm ơn các Nhà tài trợ, Quỹ Toàn cầu; Xin cảm ơn các Bộ, ban, ngành, đoàn thể trung ương; các địa phương; các cơ quan thông tin đại chúng và rất nhiều cá nhân khác thời gian qua đã cùng với Y tế sát cánh trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS; Xin cảm ơn sự đóng góp to lớn của hệ thống y tế các cấp, của đội ngũ cán bộ, nhân viên y tế và các tổ chức xã hội, các tổ chức cộng đồng, các CBO trực tiếp tham gia phòng, chống HIV/AIDS.
Theo báo cáo kết quả tổng kết dự án năm 2024 Chỉ tiêu PrEP đã đạt. Điều trị Viêm gan C đã được tiếp tục và phân bổ thuốc kịp thời. Nhưng cũng có nhiều chỉ tiêu còn thấp và chưa có số liệu tính toán, như chỉ tiêu xét nghiệm trong các trại giam, trại tạm giam mới đạt gần 50%; Tỷ lệ tiếp cận các gói can thiệp dự phòng nhóm Nghiện chích ma túy đạt 53%, nhóm MSM đạt dưới 50%. Xét nghiệm tải lượng vi rút và xét nghiệm CD4 còn khó khăn do phải mua sắm sinh phẩm, dịch vụ. Vẫn còn 9 tỉnh chưa đạt 50% chỉ tiêu điều trị PrEP, trong đó chủ yếu rơi vào 6 tỉnh mới tham gia dự án. Số bệnh nhân điều trị ARV người lớn và trẻ em chủ yếu vấn thuộc nguồn Dự án bao phủ.
Cũng tại Hội thảo các đại biểu đã được nghe báo cáo tình hình thực hiện chỉ tiêu, kế hoạch dự án quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS năm 2024 do Ths. Dương Thu Hằng, Điều phối viên dự án chia sẻ.
Kết quả chỉ tiêu của Dự án năm 2024
Tỷ lệ giải ngân của các tỉnh, thành phố
