Sáng ngày 10.5, tại Hà Nội, đã diễn ra Lễ Khai mạc Hội nghị lần thứ 49 của Hội đồng Điều hành Quỹ toàn cầu. Phiên chính thức Hội nghị sẽ diễn ra trong hai ngày 10-11/5/2023. Trong khuôn khổ Hội nghị, bên cạnh phiên chính thức, còn có nhiều các hoạt động bên lề được tổ chức từ 08-12/5/2023.
Hội nghị của Hội đồng Điều hành Quỹ Toàn cầu được tổ chức hai lần trong năm (vào tháng 5 và tháng 11 hàng năm). Hội nghị vào tháng 5 hàng năm được tổ chức tại một nước nhận viện trợ và năm 2023, Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị lần thứ 49 của Hội đồng Điều hành Quỹ Toàn cầu.
Toàn cảnh Lễ Khai mạc
Phiên Khai mạc Hội nghị, có sự tham dự của Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan; Ông Donald Kaberuka, Chủ tịch Hội đồng quản trị Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét cùng khoảng 270 đại biểu gồm: Lãnh đạo Văn phòng Chính phủ; Lãnh đạo các Bộ, ngành có liên quan: UBND TP. Hà Nội, Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam; Lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ Y tế; Hội đồng điều hành của Quỹ Toàn cầu gồm các quan chức Ngoại giao, Y tế, An sinh xã hội một số nước; đại diện của các Quỹ từ thiện; đại diện khối Cộng đồng bị ảnh hưởng bởi ba bệnh HIV/AIDS, Lao và Sốt rét; đại diện các Quỹ từ thiện toàn cầu như Bill & Melinda Gates Foundation,…; Cán bộ và Ban thư ký của Văn phòng Quỹ Toàn cầu.
Đại biểu chụp ảnh lưu niệm
Quỹ Toàn cầu Phòng, chống AIDS, Lao và Sốt rét là cơ chế tài chính đa phương (do tự nguyện đóng góp của các quốc gia, tổ chức tư nhân, quỹ từ thiện, doanh nghiệp...) nhằm mục tiêu chấm dứt ba bệnh HIV/AIDS, Lao và Sốt rét. Quỹ Toàn cầu được thành lập từ năm 2001, là nguồn tài trợ lớn nhất trên thế giới cho việc phòng chống ba bệnh HIV/AIDS, Lao và Sốt rét. Trong hơn 20 năm vừa qua, Quỹ Toàn cầu đã nỗ lực tài trợ hơn 55 tỷ đô la Mỹ, cứu sống 50 triệu người và giảm được hơn một nửa tỷ lệ tử vong do ba căn bệnh này ở các quốc gia được tài trợ.
Việt Nam là một trong những quốc gia nhận được tài trợ của Quỹ toàn cầu từ vòng đầu tiên vào năm 2003. Kể đó đến nay, Quỹ Toàn cầu đã hỗ trợ không hoàn lại cho Việt Nam hơn 650 triệu USD cho các hoạt động phòng chống HIV/AIDS, Lao và Sốt rét. Cuối năm 2022, Quỹ Toàn cầu thông báo trong giai đoạn 2024-2026 sẽ tiếp tục tài trợ cho Việt Nam trên 130 triệu Đô la Mỹ để phòng chống ba bệnh và tăng cường hệ thống y tế.
Kết quả đạt được
Với sự hỗ trợ cả về kỹ thuật và kinh phí từ Quỹ Toàn cầu, cùng với những cam kết mạnh mẽ từ Chính phủ và sự đồng lòng của nhân dân, cả 3 dịch bệnh HIV/AIDS, Lao và Sốt rét đã đạt được những kết quả rất đáng tự hào:
Về HIV/AIDS: Sau hơn 30 năm kể từ ca nhiễm HIV đầu tiên vào năm 1990, đến nay là năm thứ 15 liên tiếp, dịch HIV/AIDS ở Việt Nam được kiểm soát và liên tục đà giảm trên cả 3 tiêu chí đó là: (1) giảm số người nhiễm mới HIV được phát hiện; (2) giảm số người chuyển sang giai đoạn AIDS và (3) giảm số người tử vong liên quan đến AIDS. Trong 20 năm qua, với sự đóng góp to lớn của Quỹ toàn cầu, chương trình phòng chống HIV/AIDS đã dự phòng lây nhiễm HIV cho gần 1 triệu người, cứu được gần 200.000 người không bị tử vong do AIDS.
Về phòng, chống Lao: Trong 20 năm trở lại đây, Việt Nam đã cứu sống được khoảng 1 triệu người mắc lao. Chương trình chống Lao quốc gia hiện tại đã triển khai bao phủ được 100% số quận huyện và 100% số xã, phường trên toàn quốc, 100% dân số được tiếp cận với chương trình phòng, chống Lao.
Về phòng chống Sốt rét: Vào những năm 1991, toàn quốc ghi nhận hơn 1 triệu ca mắc sốt rét, gần 5.000 ca tử vong và gần 150 vụ dịch, nhưng đến hết năm 2022 chỉ còn hơn 400 ca mắc sốt rét (giảm trên 90%), không có dịch sốt rét và không còn trường hợp tử vong do sốt rét. Việt Nam đã có 42/63 tỉnh loại trừ được sốt rét. Nhà nước cũng đầu tư ngân sách cho công tác phát hiện, chẩn đoán sốt rét sớm, điều trị kịp thời trên toàn quốc.
Ngay khi dịch COVID19 xảy ra, Quỹ Toàn cầu đã kịp thời chung tay với Việt Nam để giảm thiểu tác động của dịch bệnh ngay thời điểm dịch bùng phát mạnh, bao gồm: cung cấp máy móc, thiết bị y tế phục vụ chẩn đoán và điều trị Covid-19, trang bị phòng hộ cá nhân cho nhân viên y tế, kiểm soát lây nhiễm, đảm bảo duy trì các dịch vụ dự phòng, chăm sóc điều trị trong giai đoạn dịch Covid-19 bùng phát.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan
Để có được những kết quả tốt đẹp như vậy, thay mặt cho nhân dân Việt Nam và hàng triệu bệnh nhân đã được cứu sống và dự phòng từ các căn bệnh trên, Bộ trưởng Đào Hồng Lan bày tỏ sự tri ân và trân trọng cảm ơn nguồn ngân sách quý báu của Quỹ toàn cầu và sự hỗ trợ to lớn của các đối tác quốc tế đã dành cho Việt Nam sự tin tưởng, khích lệ, chia sẻ thành công và học hỏi từ nhiều quốc gia trong công cuộc phòng chống dịch bệnh HIV/AIDS, Lao và Sốt rét.
Bên cạnh những kết quả đạt được thì Việt Nam không tránh khỏi những khó khăn thách thức:
Dịch HIV/AIDS đã có những thay đổi về hình thái lây truyền và nhiều diễn biến phức tạp. Mỗi năm, Việt Nam vẫn ghi nhận hơn 10.000 trường hợp nhiễm HIV được phát hiện và có khoảng 2.000 người tử vong do AIDS. Vẫn còn khoảng gần 30.000 người nhiễm HIV sống trong cộng đồng mà chưa biết tình trạng nhiễm HIV của mình. Việt Nam vẫn đang đối mặt với gánh nặng về xã hội và chăm sóc sức khoẻ cho khoảng hơn 220.000 người nhiễm HIV còn sống.
Dịch Lao ở Việt Nam còn cao, xếp thứ 11 trong 30 nước có gánh nặng bệnh nhân Lao cao trên thế giới, đứng thứ 11 trong số 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất trên toàn cầu. Hiện nay, mỗi năm vẫn có khoảng 40% số bệnh nhân lao mắc mới chưa được phát hiện trong cộng đồng, đặc biệt là sau dịch bệnh Covid-19, tỷ lệ hộ gia đình bệnh nhân lao phải chịu gánh nặng về chi phí thảm họa lên đến 63%.
Dịch Sốt rét hiện nay đã giảm nhiều với số ca mắc chỉ còn vài trăm ca mỗi năm. Nhưng để loại trừ sốt rét vẫn còn nhiều thách thức như: mắc sốt rét kháng thuốc và nguy cơ lan tràn sốt rét kháng thuốc còn hiện hữu; sốt rét ngoại lai từ nước ngoài; nguy cơ sốt rét quay trở lại ở các vùng đã loại trừ rất cao nếu không duy trì được bền vững thành quả can thiệp.
Trước những kinh nghiệm, thành công đã đạt được trong 20 năm qua và các thách thức mới trong tương lai, trong bối cảnh phòng chống các dịch bệnh còn khó khăn, với tiêu chí không ai bị bỏ lại phía sau, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đề nghị:
Quỹ Toàn cầu cũng như Chính phủ các nước, các cá nhân và tổ chức quốc tế tiếp tục quan tâm ủng hộ và giúp đỡ Việt Nam phát huy các thành quả đạt được, tiếp cận nhanh hơn với khoa học kỹ thuật, các sáng kiến mới, các thực hành tốt; tiếp tục huy động các nguồn lực và chia sẻ kinh nghiệm để Việt Nam đạt được các mục tiêu đề ra nhằm chấm dứt dịch bệnh AIDS, Lao và loại trừ Sốt rét. Việt Nam mong muốn tiếp tục được sự ủng hộ của Quỹ toàn cầu trong phê duyệt kinh phí thực hiện vòng 7 (giai đoạn 2024-2026).
Về phía Việt Nam, cam kết tiếp tục nỗ lực tăng nguồn lực trong nước cho công tác phòng, chống HIV/AIDS, Lao và Sốt rét theo chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và nhà nước. Đồng thời, tiếp tục phối hợp với các Bộ, ban ngành đoàn thể trong việc nâng cao năng lực phòng, chống dịch bệnh gắn với đổi mới y tế cơ sở, đổi mới hệ thống quản lý và cung cấp dịch vụ y tế, đổi mới mạnh mẽ tài chính y tế, chủ động, tích cực hội nhập và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế.
Nhằm tưởng niệm các bệnh nhân đã tử vong do 3 bệnh AIDS, Lao và Sốt rét, tại Lễ Khai mạc đã diễn ra sự kiện thắp nến tưởng niệm
Bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam Đào Hồng Lan tặng Bằng Khen và Kỷ niệm chương cho tổ chức Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét cùng 05 cá nhân có nhiều cống hiến: Ông Donald Kaberuka, Chủ tịch Hội đồng quản trị Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét; Bà Roslyn Morauta, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét; Ông Peter Alexander Sands, Giám đốc Điều hành Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét; Ông Urban Weber - Vụ trưởng Vụ Tác động cao Châu Á; Ông Olivier Cavey - Quản lý cao cấp phụ trách các dự án của Quỹ toàn cầu tại Việt Nam.
