Ngày 20/8/2024, tại TP. Quy Nhơn, Cục Phòng, chống HIV/AIDS phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Hội thảo tham vấn Xây dựng lộ trình bền vững hướng tới chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 và kiểm soát bền vững sau năm 2030.
Tham dự Hội thảo, có Ths. BS. Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS; ông Quinten Lataire, Quyền Giám đốc UNAIDS tại Việt Nam; ông Eric Dziuban, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ tại Việt Nam. Về sự tham gia của các Bộ ban ngành có đại diện Bộ Kế hoạch đầu tư; Bảo hiểm xã hội Việt Nam; Bộ Công an; Bộ Lao động Thương binh và Xã hội; Vụ Bảo hiểm Y tế; Vụ Pháp chế - Bộ Y tế và Lãnh đạo Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật của 63 tỉnh, thành phố. Hội thảo còn có sự tham gia của các đại diện cộng đồng như Phòng khám Nhà mình, Kết nối trẻ, S Đỏ, … và các tổ chức quốc tế như UNAIDS, WHO, USAID, PATH, dự án EpiC, dự án Quỹ Toàn cầu Phòng, chống HIV/AIDS, LHSS, …
Phó Cục trưởng Võ Hải Sơn phát biểu khai mạc tại Hội thảo
Ông Quinten Lataire, Quyền Giám đốc UNAIDS tại Việt Nam trình bày về Tình hình tài chính cho HIV trên toàn cầu và Sáng kiến về Lộ trình bền vững đáp ứng với HIV. Theo Ước tính nguồn lực của UNAIDS vào tháng 7/2024, khoảng thiếu hụt về nguồn lực tài chính cho HIV đang tăng dần, đến năm 2025, sẽ thiếu hụt khoảng 9,5 tỷ đô la Mỹ cho đáp ứng với HIV đến năm 2025. Trong khi đó, nguồn lực của quốc tế hỗ trợ đáp ứng với HIV ở các nước thu nhập thấp và trung bình đã giảm 17% kể từ năm 2013. Nguồn lực trong nước cho phòng, chống HIV/AIDS đã chững lại kể từ năm 2018. Do đó, các quốc gia cần có lộ trình hướng đến duy trì bền vững đáp ứng với HIV. Ông Quinten nhấn mạnh, Về Tầm nhìn: Huy động các nỗ lực chung và thúc đẩy những chuyển biến mạnh mẽ hướng tới đáp ứng bền vững với HIV, để đạt được và duy trì tác động khống chế dịch HIV trong giai đoạn sau năm 2030, thông qua bảo đảm quyền về sức khỏe cho mọi người dân. Về Định hướng: Một quốc gia có khả năng tạo dựng và sử dụng, trong một môi trường thuận lợi, (i) các hệ thống phục vụ sức khỏe và công bằng lấy người dân làm trung tâm, (ii) các tổ chức, bao gồm tổ chức cộng đồng có năng lực và được trao quyền, và (iii) nguồn lực đầu tư thích đáng, được phân bổ một cách công bằng để thực hiện mục tiêu kết thúc AIDS như là một mối nguy cho sức khỏe cộng đồng, và duy trì khống chế dịch sau năm 2030, bảo đảm quyền về sức khỏe cho mọi người dân.
Ông Eric Dziuban, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ tại Việt Nam phát biểu về Định hướng và vai trò của PEPFAR trong hỗ trợ lộ trình bền vững. Hai mươi năm qua, kể từ khi PEPFAR hợp tác với Việt Nam trong vai trò hỗ trợ kỹ thuật và hỗ trợ tài chính, hơn 120.000 người sống chung với HIV được sống khỏe mạnh, chương trình phòng, chống HIV được triển khai với các mô hình, sáng kiến mới về dự phòng, chăm sóc, điều trị HIV. Để đảm bảo cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS bền vững, việc quan trọng nhất là Việt Nam cần chủ động xây dựng lộ trình tài chính bền vững đáp ứng với HIV. PEPFAR cam kết sẽ đồng hành cùng Việt Nam trong từng bước xây dựng quá trình này. Chúng tôi biết rằng sắp tới sẽ tồn tại nhiều vướng mắc, khó khăn, nhưng PEPFAR cam kết sẽ hợp tác với các cơ quan Liên Hợp quốc, Cơ chế Điều phối thuốc Quốc gia, Quỹ Toàn cầu, các tỉnh, thành phố và các nhà tài trợ khác để xây dựng một lộ trình tài chính bền vững.
Tại Hội thảo, PGS. TS. Nguyễn Hoàng Long trình bày về Khung đánh giá thực trạng và lộ trình bền vững kiểm soát HIV/AIDS tại Việt Nam. Mục tiêu chung là Giảm số mới nhiễm HIV và tử vong liên quan AIDS; chấm dứt AIDS tại Việt Nam vào năm 2030; giảm tác động kinh tế - xã hội. Bài trình bày nêu rõ các giải pháp kiểm soát HIV/AIDS bền vững tại Việt Nam bao gồm các nhóm giải pháp: (1) Cam kết chính trị, chính sách, pháp luật; (2) Tổ chức, nhân lực; (3) Tài chính - trung ương; (4) Cung ứng dịch vụ; (5) Hệ thống.
Trong giai đoạn tới, còn nhiều thách thức đối với mục tiêu kết thúc AIDS vào năm 2030. Theo Phó Cục trưởng Võ Hải Sơn, nguyên nhân dịch HIV chưa được kiểm soát do quần thể MSM đang gia tăng với tốc độ lây nhanh nhưng độ bao phủ dịch vụ HIV/AIDS cho nhóm này còn hạn chế. Việt Nam đã đưa ra các giải pháp ưu tiên đảm bảo kết thúc AIDS và bảo đảm kiểm soát bền vững bao gồm: (1) Cam kết chính trị và lãnh đạo thực hiện; (2) Xây dựng các kịch bản chính; (3) Xác định đối tượng ưu tiên; (4) Áp dụng ứng dụng thành tựu khoa học: K=K, PrEP, can thiệp Chemsex…; (5) Lấy con người làm trung tâm; (6) Thiết kế dịch vụ lấy con người làm trung tâm.
TS. Dương Thúy Anh, Phó Chánh Văn phòng Cục trình bày Đánh giá nhanh năng lực hệ thống y tế nhằm xây dựng lộ trình bền vững cho việc kiểm soát dịch HIV/AIDS đến năm 2030.
TS. Đỗ Thị Nhàn, Trường phòng Điều trị HIV trình bày Cung cấp dịch vụ HIV tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu: Thực trạng và giải pháp.
Tại Hội thảo, các tỉnh, thành phố tham luận về các khó khăn, vướng mắc trong việc duy trì bền vững các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS về tăng cường năng lực hệ thống và tài chính; dự phòng và can thiệp giảm tác hại; theo dõi giám sát và đánh giá; đảm bảo chất lượng điều trị.
Anh Nguyễn Anh Phong, trưởng nhóm VNP+ khu vực phía Nam có ý kiến đóng góp của các tổ chức cộng đồng vào lộ trình bền vững ứng phó với dịch HIV.
