Sử dụng ma túy là hành vi trái pháp luật, không những thế còn hủy hoại sức khỏe, có thể nhiễm HIV/AIDS do sử dụng chung bơm kiêm tiêm, thậm chí có thể tử vong nếu sử dụng quá liều. Hơn 12 năm qua, Việt Nam triển khai điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone đã giúp cho nhiều cuộc đời được hồi sinh.
Nhiều cuộc đời được hồi sinh
Ngày nào cũng vậy, cứ khoảng 8h sáng, anh Lò Văn T ở xã Huẩy Củ - thị trấn Tuần Giáo lại có mặt tại điểm uống Methadone ở TTYT huyện Tuần Giáo. Sau khi uống xong, anh T về nhà làm một số công việc cá nhân và khoảng 9h30 thì hai vợ chồng lại đèo nhau trên chiếc máy đi vào các bản để vận động những người từng nghiện ma túy như mình đi uống methadone và làm xét nghiệm HIV hay điểm trị HIV/AIDS. Anh T đã làm công việc này được khoảng 2 năm nay. Trước đó, anh chưa từng nghĩ một ngày nào đó mình lại làm được một việc có ích cho cộng đồng như thế này. Vợ con và gia đình đã từng bất lực, từng muốn bỏ mặc anh vì đã rất nhiều lần khuyên bảo và đưa anh đi cai nghiện ma túy, nhưng rồi đều thất bại.
Chia sẻ với chúng tôi, Chị Lò Thị H, vợ anh chia sẻ: Trước không được nhờ gì. Nói thì lại cãi nhau. Được 3 năm ở với nhau mình báo cáo khối phố bắt đi trại, đi được 7 năm, cai được 3 hay năm thôi, anh quay lại hút. Lại tiếp tục làm đơn, cai nghiện 2 đợt. Lần thứ 2 về vẫn quay lại. Nói thì còn bị đập đánh cho. Khi ở Tuần Giáo có methadonea thì vận động anh uống, khi uống được 3 tháng thì dừng thuốc phiện, đến giờ này thì bỏ hẳn ma túy...
Sống với nhau đã hơn 20 năm nhưng chỉ cho đến khi anh T bỏ hẳn được ma túy chị H mới như trút được nỗi buồn đã đeo bám gia đình bao nhiêu năm qua. Gia đình đã hòa thuận và vợ chồng đã cùng nhau làm ăn và bước đầu cũng đã có của ăn, của để. Sau đó được cán bộ phòng, chống HIV/AIDS giới thiệu, anh đã tích cực tham gia vào hoạt động của nhóm đồng đẳng, đi vận động những người cùng cảnh ngộ tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone vì anh hiểu còn rất nhiều người vẫn đang sử dụng ma túy nhưng với nhiều lý do khác nhau họ vẫn chưa tham gia chương trình này. Anh tâm sự: Có nhiều đối tượng nghiện, nhưng chưa điều trị methadone đâu, em đến thăm hỏi rồi thăm gia đình họ, giới thiệu họ vào điều trị methadone, tư vấn HIV. Khi họ có niềm tin, em gọi họi đến tuyên truyền. Nghe lời mình đồng ý thì họ tụ tập vào thì gọi các anh đến xét nghiệm. Cứ gom vào một chỗ. Đến nay em mời được 10 người uống methadone, và cũng vận động được nhiều người nghiện xét nghiệm HIV và rất may chưa ai bị nhiễm HIV.
Bệnh nhân uống thuốc Methadone trước mặt nhân viên y tế
Cũng là một người nghiện ma túy nặng, anh Lê Đức T. cũng ở xã Tân Tiên thị trấn Tuần Giáo cho biết, trước kia mỗi ngày anh tiêu tốn cho ma túy từ 5 đến 700.000đ. Số tiền kiếm được từ những ngày đi làm công trong tháng không đủ, anh đã nhiều lần lấy tiền của gia đình để giải quyết cơn thèm ma túy, vợ chồng cũng vì thế mà ly tán. Cho đến khi được cán bộ y tế vận động đi uống Methadone anh mới thử, không ngờ Methadone lại giúp anh đoạn tuyệt được ma túy. Gặp chúng tôi anh nói: Từ ngày đi uống methdone thấy sức khỏe bình thường, làm việc, lao động thấy thoải mái hơn. Khác biệt lúc chơi bời, chơi bữa sáng lo bữa trưa nhưng từ ngày uống thuốc về lao động cả ngày, giúp kinh tế gia đình. Uống methadone rồi không có cảm giác thèm ma túy nữa. Hiện tại, anh T. cùng một người bạn mở cửa hàng rửa xe máy tại nhà. Mỗi sáng, anh chỉ mất khoảng nửa tiếng đến uống thuốc tại điểm điều trị methdone ở thị trấn Tuần Giáo rồi quay trở về làm việc bình thường. Cuộc sống giờ đây giống như bao người bình thường khác.
Tiếp cận điều trị methadone hết sức đơn giản
Trên đây chỉ là hai trong số hàng ngàn cuộc đời người nghiện đã được hồi sinh. Tại Việt Nam, việc điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone đã được triển khai từ năm 2008, sau 12 năm đã có hàng trăm ngàn người được điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone. Hiện nay đang được áp dụng rộng rãi ở tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước. Hiệu quả điều trị đã được chứng minh trên thực tế.
Bệnh nhân đến uống Methadone tại một điểm điều trị
Các nhà khoa học cho rằng, Methadone là chất tổng hợp dùng để điều trị cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện qua đường uống và có cơ chế hoạt động của methadone khá đặc biệt, là lấp đầy các thụ cảm thể khiến cho heroin không còn cơ hội gắn vào tế bào não để gây ra cảm giác phê sướng như trước, giúp người nghiện giảm hoặc mất cảm giác thèm nhớ heroin. Thuốc có tác dụng làm giảm sự lệ thuộc vào heroin và các chất dạng thuốc phiện khác, giảm hội chứng cai và giảm thèm nhớ thuốc. Methadone giúp người nghiện các dạng thuốc phiện giảm cảm giác thèm giảm tần suất sử dụng và tiến tới ngừng sử dụng, giảm tử vong do sốc thuốc và giảm lây nhiễm HIV, viêm gan B, C và nhiều lợi ích khác.
Các nghiên cứu cũng cho thấy, methadone hoàn toàn không gây nghiện cho người sử dụng. Người sử dụng methadone cũng như một bệnh mãn tính khác như cao huyết áp hay đái đường, phải sử dụng thuốc điều độ hằng ngày. Thời gian điều trị methadone càng lâu thì càng tốt, để cho các tổn thương não do tác động của heroin dần dần hồi phục và để giảm nguy cơ tái sử dụng ma túy bất hợp pháp. Về lâu dài một số người có thể không cần thuốc nữa, họ thoát được ra khỏi ma túy, họ giảm dần liều đến khi họ hoàn toàn bình thường và không phải dùng thuốc nữa.
Tuy nhiên cần hiểu rằng, methadone là thuốc điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện, không phải là một loại thuốc cai nghiện ma túy như nhiều người lầm tưởng. Hiện nay, thủ tục để một người nghiện các chất dạng thuốc phiện được điều trị methadone rất đơn giản, người nghiện ma túy chỉ cần đến điểm điều trị methadone và điền vào phiếu xin tự nguyện điều trị và xuất trình một loại giấy tờ tùy thân như căn cước công dân, chứng mình thư v.v.., sau đó sẽ được cán bộ y tế tư vấn về phương pháp điều trị thế nào cũng như có các thủ tục tiếp nhận. Hiện thuốc được nhà nước bao cấp, người nghiện nếu có chỉ phải trả một số chi phí nhỏ như xét nghiệm hoặc một ít phí dịch vụ.
Với lợi ích to lớn của methadone, với việc nhà nước đã triển khai rộng rãi dịch vụ này ở tất cả các tỉnh, thành phố. Hy vọng rằng những ai nghiện các chất dạng thuốc phiện sẽ tiếp cận sớm để được điều trị để không chỉ là giữ sức khỏe cho bản thân mà còn đảm bảo cho hạnh phúc của gia đình và cả cộng đồng.
