Kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV và một số các lý do khác, nhiều người có hành vi nguy cơ cao và người nhiễm HIV rất ngại tiếp cận các dịch vụ dự phòng và điều trị HIV. Các tổ chức cộng đồng có lợi thế trong việc tiếp cận với các nhóm khách hàng này để đưa họ gần hơn tới các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.
Đại diện Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Kiên Giang cho biết như trên trong bối cảnh Kiên Giang là tỉnh có số ca nhiễm HIV đứng thứ 4 ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long và thứ 16 trong cả nước. Mỗi năm, Kiên Giang phát hiện thêm 350-400 ca nhiễm.
Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Kiên Giang, tính đến giữa năm 2023, số tích luỹ phát hiện HIV của tỉnh là 6.509 người, trong đó 1.702 người đã tử vong. Số người nhiễm HIV còn sống quản lý được 84,6%. Hiện có 3.161 người nhiễm đang được điều trị thuốc kháng virus.
Tư vấn xét nghiệm HIV
Trong số ca nhiễm HIV mới được phát hiện trong năm 2023, các trường hợp nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) chiếm khoảng 50%. Các ca nhiễm HIV trong nhóm MSM cũng trẻ hóa, có xu hướng tăng trong nhóm 16-25 tuổi.
Việc tiếp cận nhóm MSM rất khó do đây là quần thể ẩn. Do đó, các nhân viên tiếp cận cộng đồng là cánh tay nối dài của cán bộ y tế trong việc tiếp cận những đối tượng này để chia sẻ kiến thức về nguy cơ lây nhiễm HIV, cung cấp các dịch vụ dự phòng và tiếp cận các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.
Một buổi triển lãm và ký kết hợp đồng xã hội tại Bình Dương
Năm 2023, tỉnh Kiên Giang đã tham gia đề án thí điểm ký hợp đồng xã hội với doanh nghiệp xã hội The Sun Việt Nam tại Kiên Giang, nhằm phối hợp và tận dụng những lợi thế của tổ chức này trong cung cấp dịch vụ phòng chống HIV trong bối cảnh nguồn hỗ trợ quốc tế cho Việt Nam bị cắt giảm. Kết quả thực hiện hợp đồng khá ấn tượng, tổ chức xã hội The Sun Việt Nam đã tiếp cận và xét nghiệm được cho hơn 400 người và có 25 khách hàng có phản ứng với HIV được chuyển đi xét nghiệm HIV khẳng định và chuyển 100% người nhiễm HIV vào điều trị HIV. Ngoài ra, nhóm cũng cùng giới thiệu những khách hàng chưa nhiễm HIV nhưng có nhu cầu vào điều trị dự phòng PrEP và hỗ trợ tuân thủ điều trị PrEP cũng như ARV.
Anh Danh Tùng, đại diện The Sun Việt Nam, cho biết việc tham gia thí điểm hợp đồng xã hội đã giúp cho đơn vị có cách làm hiệu quả và chuyên nghiệp. “Chúng tôi được nâng cao kỹ năng tư vấn và tiếp cận khách hàng. Đồng thời về lâu dài khi áp dụng hợp đồng xã hội, chúng tôi sẽ có được nguồn tài chính ổn định và lâu dài để duy trì và mở rộng hoạt trong bối cảnh các nhà tài trợ nước ngoài cắt giảm ngân sách cho hoạt động phòng chống HIV tại Việt Nam”. Anh cũng cho biết thêm với doanh nghiệp mới thành lập, còn non trẻ như nhóm The Sun Việt Nam, vẫn cần được tiếp tục hỗ trợ nâng cao năng lực cả về kỹ thuật lẫn phát triển tổ chức để cung cấp những dịch vụ đảm bảo chất lượng.
Lấy máu để xét nghiệm HIV ngay tại cộng đồng
Thời gian tới, ngoài nhóm MSM như hiện nay, anh Tùng cho biết sẽ mở rộng đối tượng khách hàng sang các nhóm có nguy cơ cao nhiễm HIV khác như phụ nữ bán dâm, người nghiện chích ma tuý.
Doanh nghiệp xã hội The Sun Việt Nam là 1 trong 13 đơn vị khác trên cả nước tham gia đề án thí điểm mua sắm dịch vụ phòng chống HIV/AIDS do các tổ chức xã hội cung cấp tại 9 tỉnh thành. Các tỉnh gồm: Nghệ An, Tây Ninh, Đồng Nai, Tiền Giang, Cần Thơ, Kiên Giang, Bình Dương, Hải Phòng và Điện Biên.
Đến nay, sau 2 năm triển khai, 20 hợp đồng ký kết thành công với 13 tổ chức cộng đồng và doanh nghiệp xã hội, cung cấp dịch vụ phòng chống HIV cho khoảng 4.000 khách hàng.
Bác sĩ Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), cũng nhìn nhận khi nguồn tài trợ cho chương trình HIV giảm, hợp đồng xã hội là hình thức chính phủ ký hợp đồng trực tiếp với các tổ chức xã hội dân sự để cung cấp dịch vụ HIV. Đây là một chiến lược quan trọng nhằm đảm bảo tài chính bền vững cho chương trình HIV tại Việt Nam.
Theo Chương trình Phối hợp của Liên Hợp Quốc về HIV/AIDS (UNAIDS), trong một đánh giá mới đây, hình thức ký kết hợp đồng xã hội đang được thực hiện ở 18 trong số 59 quốc gia được đánh giá. Ngoài ra, HĐXH cũng đang bắt đầu được giới thiệu và bắt đầu triển khai ở 16 quốc gia khác. Ở châu Á, một số quốc gia như Bangladesh, Afghanistan, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia, Trung Quốc, Indonesia, Philippines và Campuchia, đã sử dụng hình thức hợp đồng xã hội để huy động các tổ chức tham gia cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV từ nguồn lực trong nước.
