Ngày 27/3, Đoàn công tác của Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) do Ths. Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục phòng, chống HIV/AIDS làm trưởng đoàn đã đến thăm, làm việc tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Nghệ An nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong việc triển khai thí điểm mô hình hợp đồng xã hội trong phòng, chống HIV/AIDS.
Tham gia đoàn công tác có đại diện các Phòng thuộc Cục; đại diện Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bình Dương và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hải Phòng cùng một số dự án đang hỗ trợ Việt Nam triển khai thí điểm.
Tham gia tiếp đoàn công tác, có ông Trần Minh Tuệ, Phó Giám đốc Sở Y tế Nghệ An, ông Phạm Đình Du, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Nghệ An cùng đại diện các Khoa, phòng và doanh nghiệp xã hội triển khai hoạt động thí điểm hợp đồng xã hội tại Nghệ An.
Hợp đồng xã hội trong phòng, chống HIV/AIDS là quá trình cung cấp vốn từ các nguồn lực của Nhà nước cho các đơn vị ngoài nhà nước cung cấp các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Mô hình này hiện được nhiều nước trên thế giới thực hiện, tại Việt Nam mô hình được thực hiện thí điểm ở 9 tỉnh/thành phố gồm: Nghệ An, Điện Biên, Đồng Nai, Tiền Giang, Tây Ninh, Hải Phòng, Bình Dương, Kiên Giang, Cần Thơ.
Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS ước tính, các tổ chức xã hội có thể đóng góp từ 25 - 50% trong việc cung cấp một số dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Chính vì vậy cần mở rộng việc thực hiện mô hình hợp đồng xã hội thực hiện phòng chống HIV/AIDS trong thời gian tới.
Trong đó, Nhà nước cần đưa ra các quy định về tiêu chuẩn, điều kiện và hỗ trợ để các tổ chức xã hội có thể tham gia cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS, bố trí nguồn lực và tạo môi trường pháp lý thuận lợi để các tổ chức xã hội ký hợp đồng và sử dụng nguồn vốn trong cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.
Có cơ chế hợp đồng và giám sát dịch vụ chặt chẽ, minh bạch để bảo đảm hiệu quả trong việc sử dụng nguồn vốn công cho các tổ chức xã hội cung cấp dịch vụ. Nâng cao năng lực để đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật và có đủ kinh nghiệm để cung cấp các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS một cách hiệu quả.
Nghệ An là tỉnh đầu tiên triển khai thí điểm mô hình hợp đồng xã hội từ năm 2018. Sau gần 5 năm hoạt động, công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn đã có nhiều chuyển biến tích cực. Việc thí điểm mô hình hợp đồng xã hội đã phát huy tối đa lợi thế của các tổ chức xã hội, các nhóm cộng đồng (CBO), mô hình này chi trả theo hiệu suất tìm ca dương tính HIV mới, khuyến khích CBO chủ động sáng tạo trong tìm ca, bản chất do nhóm CBO chủ động sàng lọc đối tượng tốt nên đạt hiệu suất cao.
Báo cáo Đoàn công tác, bs. Thái Văn Nhàn, Phó Trưởng Khoa Phòng, chống HIV/AIDS đã chia sẻ những thuận lợi, khó khăn cũng như quy trình đấu thầu trong quá trình triển khai mô hình. Ông cho biết: Qua thời gian triển khai thí điểm mô hình hợp đồng xã hội, ngành y tế Nghệ An đã phát hiện được rất nhiều người nhiễm HIV mới, hỗ trợ rất nhiều người được tham gia điều trị bằng thuốc ARV, hỗ trợ cho bệnh nhân tham gia điều trị tuân thủ tốt.
Đồng thời, nâng cao nhận thức của người có hành vi nguy cơ cao về các đường lây nhiễm HIV, cách phòng tránh, giảm kỳ thị và phân biệt đối xử, lợi ích của việc xét nghiệm HIV, điều trị bằng thuốc ARV và điều trị Methadone cũng như lợi ích của điều trị trước phơi nhiễm PrEP...
Tính riêng từ 10/2021 đến tháng 9/2022 kết quả triển khai đã tìm ra 236 ca dương tính mới; kết nối chuyển gửi thành công vào điều trị ARV mới 159 bệnh nhân, hỗ trợ 739 ca vào điều trị và điều trị lại, hỗ trợ 385 bệnh nhân có nguy cơ bỏ trị thực hiện tuân thủ điều trị, hỗ trợ rất nhiều người nguy cơ cao lây nhiễm HIV tham gia điều trị Methadone, PrEP…
Đánh giá cao vai trò hoạt động phòng, chống HIV/AIDS của các tổ chức xã hội, các nhóm cộng đồng (CBO), ông Trần Minh Tuệ, Phó Giám đốc Sở Y tế Nghệ An cho biết: Các doanh nghiệp xã hội, tổ chức xã hội hoạt động vì cộng đồng, các nhóm CBO có lợi thế đi tiếp cận truyền thông, tư vấn cho những người có hành vi nguy cơ, biết được đối tượng và nhu cầu của họ, qua đó cung cấp các dịch vụ can thiệp giảm tác hại như bơm kim tiêm, bao cao su, chất bôi trơn.
Tại buổi làm việc, đại diện Doanh nghiệp xã hội tham gia thí điểm hợp đồng xã hội, ông Lê Gia Minh cho biết: Cộng đồng CBO đã hỗ trợ rất đắc lực trong công tác xét nghiệm sàng lọc HIV tại cộng đồng bằng test nhanh. Tích cực tìm ca mới nhiễm HIV trong cộng đồng, bởi họ có thể dễ dàng tiếp cận giới thiệu khách hàng là người nhiễm HIV đến cơ sở điều trị ARV sớm, người chưa nhiễm dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc (PrEP) …
Qua buổi trao đổi, đại diện Hải Phòng cho biết đã rút ra được những bài học, kinh nghiệm hữu ích khi về triển khai tại tỉnh nhà.
Kết thúc buổi làm việc, Ths. Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS yêu cầu: các tỉnh, thành phố cần khẩn trương giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thí điểm để bảo đảm tiến độ dự án; đồng thời cần nghiên cứu kỹ để bảo đảm thẩm quyền, pháp lý khi thực hiện đề án. Các tỉnh đã triển khai chủ động chia sẻ kinh nghiệm với các tỉnh, thành chưa triển khai để trong thời gian tới tất cả các địa phương sẽ triển khai tốt hơn các hoạt động thí điểm hợp đồng xã hội, góp phần vào công cuộc phòng chống HIV/AIDS tiến tới chấm dứt dịch bệnh AIDS trước năm 2030.
