Năm 2021, trong bối cảnh khủng hoảng do đại dịch COVID-19, Hội nghị cấp cao lần thứ 75 của Đại hội đồng Liên hợp quốc về HIV/AIDS được tổ chức từ ngày 8-10/6/2021 theo hình thức phối hợp trực tiếp tại Phòng họp của Đại Hội Đồng, Trụ sở Liên Hợp Quốc, New York và trực tuyến.
GS.TS Nguyễn Thanh Long- Bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam cùng các nhà lãnh đạo các nước tham gia phiên họp bên lề
Trong 3 ngày diễn ra Hội nghị, bên cạnh phiên khai mạc toàn thể còn có các phiên họp chuyên đề và phiên họp bên lề. Do Việt Nam là điểm sáng trong công tác phòng, chống HIV/AIDS nói chung và công tác dự phòng nói riêng, tại phiên họp bên lề với chủ đề “Không dự phòng, Không thể kết thúc: Vai trò lãnh đạo trong việc khống chế và đẩy lùi đại dịch HIV/AIDS”, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đã được mời tham gia phát biểu. Bộ trưởng là nhà lãnh đạo cao nhất trong lĩnh vực y tế của 1 quốc gia được Tổng giám đốc UNAIDS toàn cầu đặc biệt mời.
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long chia sẻ kinh nghiệm trong phòng chống HIV/AIDS của Việt Nam tại phiên họp bên lề
Tại phiên họp, chia sẻ về những kinh nghiệm trong việc ngăn ngừa các ca nhiễm mới HIV thông qua việc áp dụng các chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone - một chương trình giảm thiểu tác hại có thể gây tranh cãi, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, Việt Nam đã lọt vào nhóm một số ít quốc gia đã khống chế dịch HIV trong nhóm tiêm chích ma túy (TCMT). Với tỷ lệ mới nhiễm HIV trong nhóm TCMT là 0,4/100 người /năm (dưới ngưỡng 0,5 theo tiêu chí quốc tế). Mặc dù, trước đây vào năm 2001, tiêm chích heroin là nguyên nhân chính làm lây truyền HIV ở Việt Nam, với tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm TCMT lên đến 30%.
Đầu cầu Bộ Y tế với sự tham dự của đại diện UNAIDS tại Việt Nam cùng Lãnh đạo, chuyên viên các Vụ, Cục của Bộ Y tế
Để đạt được kết quả này, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long đưa ra 5 bài học kinh nghiệm:
Theo đó, đầu tiên đó là: làm thay đổi nhận thức của các cấp lãnh đạo, các bộ ban ngành, đặc biệt là thay đổi nhận thức của người dân, để chấp nhận nghiện ma túy như một bệnh, chứ không phải là tội phạm và từ đó tích cực điều trị. Khi nhận thức này được chấp nhận về mặt pháp lý, chúng ta có điều kiện để triển khai chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone.
Thứ hai, Việt Nam đã triển khai toàn diện các can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV dưới nhiều hình thức phong phú và phù hợp.
Thứ ba, tại Việt Nam, chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone và Buprenorphine được mở rộng, góp phần quan trọng ngăn chặn sự lây lan HIV trong nhóm tiêm chích ma túy. Mặc dù giai đoạn đầu triển khai có những ý kiến trái chiều từ phía người dân, nhưng bằng công tác tuyên truyền, Việt Nam đã thuyết phục được người dân hiểu được, thay đổi nhận thức và thực hiện tốt chương trình này. Đến thời điểm hiện tại, có gần 53 nghìn bệnh nhân đang được điều trị Methadone tại 63 tỉnh thành phố. Chương trình này được coi là thành tựu của Việt Nam, mang lại hiệu quả cao, tác động tích cực về kinh tế, xã hội, an ninh trật tự.
Thứ tư, ngoài chương trình Methadone, chúng tôi cũng đã triển khai đồng bộ, rộng rãi các chương trình giảm tác hại khác, bao gồm: Phân phát bơm kim tiêm sạch, bao cao su và điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP). Các hoạt động này có sự tham gia rất tích cực của cộng đồng. Đây cũng là một trong những thành công của Việt Nam
Thứ năm, theo Bộ trưởng, muốn triển khai bền vững và thành công các chương trình nêu trên, bắt buộc phải triển khai đồng bộ, toàn diện các giải pháp, dịch vụ.
Kết thúc bài phát biểu, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long chân thành cảm ơn sự hỗ trợ quý báu từ các tổ chức quốc tế; các đối tác phát triển và khẳng định Việt Nam sẽ nỗ lực thực hiện mục tiêu 95-95-95 và hướng tới kết thúc đại dịch vào năm 2030.
