Không cho thấy sự liên quan nào giữa thuốc điều trị Tenofovir và COVID 19

Trần Văn Trường

Các nghiên cứu trước đây về mối liên quan giữa tenofovir và coronavirus đã mang lại nhiều kết quả khác nhau.

Một lần nữa, thêm một nghiên cứu đã chỉ ra rằng không có mối liên hệ giữa việc sử dụng tenofovir và khả năng nhiễm SARS-CoV-2, loại coronavirus gây ra COVID-19 - theo một bài trình bày tại Hội nghị Hiệp hội AIDS Quốc tế về Khoa học HIV (IAS năm 2021).

Mối liên quan giữa COVID-19 và tenofovir, một loại thuốc kháng vi-rút được sử dụng rộng rãi để điều trị HIV và viêm gan B cũng như điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), đã được quan tâm và chú ý ngay từ những ngày đầu của đại dịch. Ban đầu, các nghiên cứu nhỏ và các báo cáo không chính thức cho thấy rằng những người sống chung với HIV không có nhiều khả năng mắc SARS-CoV-2 hoặc phát triển bệnh nặng, mặc dù có khả năng bị ức chế miễn dịch cao hơn. Tuy nhiên, các nghiên cứu sau đó cho thấy rằng nguy cơ mắc bệnh nặng ở nhóm này cũng tăng nhẹ. Điều này khiến một số người tự hỏi liệu các loại thuốc kháng vi rút được sử dụng để điều trị hoặc phòng ngừa HIV có thể bảo vệ chống lại loại vi rút coronavirus mới hay không.

Dạng hoạt động của tenofovir, một chất tương tự nucleotide ngăn vi rút sao chép vật liệu di truyền của chúng khi chúng tái tạo, đã cho thấy hoạt động chống lại SARS-CoV-2 trong các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và ở loài động vật chồn sương. Nhưng điều đó không đồng nghĩa là nó có thể ngăn ngừa lây nhiễm SARS-CoV-2 hoặc điều trị COVID-19.
Năm ngoái, các nhà nghiên cứu Tây Ban Nha báo cáo rằng trong số 77.590 người nhiễm HIV đang điều trị bằng thuốc kháng vi-rút, những người dùng tenofovir disoproxil fumarate (TDF) và emtricitabine (một thành phần có trong Truvada) có khả năng được chẩn đoán hoặc nhập viện bởi COVID-19 bằng khoảng một nửa so với những người dùng khác thuốc kháng retrovirus. Không ghi nhận trường hợp nào sử dụng TDF/emtricitabine được đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt hoặc tử vong.

Một nghiên cứu khác của Tây Ban Nha cho thấy những người sử dụng Truvada hoặc Descovy cho PrEP có khả năng cho kết quả dương tính với kháng thể SARS-CoV-2 cao hơn đáng kể so với những người không sử dụng (15% so với 9%) - có thể vì họ có quan hệ tình dục nhiều hơn. (Mặc dù coronavirus không được cho là lây truyền trực tiếp qua đường tình dục, nhưng nó có thể lây lan qua không khí khi quan hệ tình dục và có thể lây truyền qua nụ hôn.) Người dùng Truvada ít có khả năng chuyển biến COVID-19 có triệu chứng và có thời gian triệu chứng ngắn hơn, nhưng những khác biệt này không có ý nghĩa thống kê. Gần đây nhất, một nghiên cứu khác của Tây Ban Nha được trình bày vào tháng trước tại Đại hội Gan Quốc tế EASL cho thấy những người dùng TDF cho bệnh viêm gan B dường như có nguy cơ mắc COVID-19 nghiêm trọng thấp hơn so với những người dùng thuốc kháng vi-rút khác như Baraclude (entecavir).

Nhưng các nghiên cứu về mối liên hệ giữa tenofovir, nhiễm SARS-CoV-2 và mức độ nghiêm trọng của COVID-19 ở các quốc gia khác không cho thấy mối liên quan đáng kể. Hiện này, có một nghiên cứu PrEP của Pháp đã bổ sung thêm bằng chứng rằng tenofovir không bảo vệ bạn chống lại coronavirus.

Tiến sĩ Constance Delaugerre của Đại học Paris và các đồng nghiệp đã so sánh tỷ lệ huyết thanh SARS-CoV-2, hoặc sự hiện diện của các kháng thể để chỉ ra sự nhiễm trùng trước đó, giữa những nam giới đồng tính và lưỡng tính đã sử dụng Truvada trong thử nghiệm Prévenir PrEP của Pháp và một nhóm thuần tập phù hợp của những người đàn ông từ vùng Paris, những người không dùng thuốc kết hợp. Như đã báo cáo trước đây, Prévenir là một nghiên cứu mở trong đó những nam giới âm tính với HIV có quan hệ tình dục đồng giới có thể chọn sử dụng Truvada một lần mỗi ngày hoặc PrEP tình huống (còn được gọi là PrEP 2-1-1) được sử dụng trước và sau khi quan hệ tình dục.

Các nhà nghiên cứu đã so sánh sự hiện diện của kháng thể IgG chống lại protein đột biến SARS-CoV-2 ở 844 người tham gia Prévenir và 844 người đàn ông trong nghiên cứu Sapris-Sero (một cuộc khảo sát về tỷ lệ phổ biến kháng thể SARS-CoV-2 trong dân số Pháp) giữa tháng 5 và Tháng 10 năm 2020. Quần thể mẫu được so khớp dựa trên độ tuổi, kinh tế xã hội/loại nghề nghiệp và ngày lấy mẫu. Tổng cộng có 730 người tham gia Prévenir có thể phù hợp với cả ba yếu tố, trong đó một nửa đang sử dụng PrEP hàng ngày và một nửa đang sử dụng PrEP tình huống.

Trong toàn bộ mẫu số nghiên cứu, hầu hết nam giới trong cả hai nhóm đều có kết quả xét nghiệm âm tính với kháng thể SARS-CoV-2: 89,2% ở Prévenir và 87,4% ở nhóm Sapris-Sero; 0,5% và 3,3% tương ứng có kết quả xét nghiệm “dương tính thấp” hoặc có kết quả không xác định. Điều đó khiến 10,3% người tham gia Prévenir và 9,2% người tham gia Sapris-Sero có kết quả xét nghiệm dương tính với kháng thể SARS-CoV-2. Nam giới dùng PrEP hàng ngày và PrEP theo tình huống có tỷ lệ huyết thanh tương đương nhau (tương ứng là 9,2% và 11,5%). Khi kết quả dương tính thấp hoặc không xác định được coi là âm tính, tỷ lệ huyết thanh dương tính ở nhóm Prévenir và Sapris-Sero tương đương nhau về mặt thống kê (tỷ lệ chênh lệch 1:1).

Các nhà nghiên cứu kết luận: “[Tỷ lệ] người tham gia có huyết thanh SARS-CoV-2 dương tính là tương tự nhau ở những người sử dụng PrEP (hàng ngày hoặc tình huống) và trong một nhóm thuần tập phù hợp” các nhà nghiên cứu kết luận. “Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rằng TDF/[emtricitabine] không có vai trò trong việc giảm nhiễm SARS-CoV-2.”