Ngày 17/8/2023, Dự án Tăng cường hỗ trợ kỹ thuật phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam (EPIC) phối hợp với Cục Phòng chống HIV/AIDS và Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ) đã tổ chức Hội thảo sơ kết chia sẻ kinh nghiệm triển khai xét nghiệm nhiễm mới (XNNM) tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Hội thảo có sự tham dự của PGS.TS Phạm Đức Mạnh, Phó Cục trưởng và cán bộ Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Đại diện tổ chức CDC Hoa Kỳ, đại diện Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương và Viện Pasteur Hồ Chí Minh, Lãnh đạo CDC, Lãnh đạo khoa HIV Lãnh đạo Khoa xét nghiệm cùng cán bộ phụ trách chuyên môn của các tỉnh/thành phố đã triển khai xét nghiệm nhiễm mới theo QĐ 2520/QĐ-BYT ngày 15/6/2020 của Bộ Y tế.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Phạm Đức Mạnh – Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS đánh giá cao việc các tỉnh/thành phố đã triển khai mở rộng XNNM, giúp tăng cường phát hiện, giám sát dịch chủ động. Phó Cục trưởng cũng đã khái quát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn hiện hành liên quan tới theo dõi, giám sát dịch HIV tại Việt Nam.
Các báo cáo nghiên cứu cho thấy 50% các trường hợp lây nhiễm HIV xảy ra ở giai đoạn năm đầu tiên của giai đoạn nhiễm HIV, đồng thời mức độ lây nhiễm ở giai đoạn đầu tiên này cao gấp 26 lần so với các giai đoạn sau do nồng độ vi rút ở các giai đoạn 4 này là cao nhất. Vì vậy phát hiện xác định các trường hợp nhiễm mới HIV rất quan trọng trong dự phòng cắt đường lây truyền từ người nhiễm sang các nhóm bạn tình/bạn chích. Đồng thời giúp đưa ra các giải pháp giám sát dịch chủ động, tìm chùm lây nhiễm và cắt đứt đường lây truyền thống.
Từ 11 tỉnh PEPFAR được triển khai thí điểm XNNM vào năm 2018, đến nay, chương trình đã được triển khai tại hơn 33 tỉnh, thành phố. Tính đến tháng 9/2022, đã có hơn 15,000 mẫu được thực hiện XNNM tại 28 tỉnh, thành phố trên cả nước. Kết quả cho thấy có sự gia tăng các trường hợp phát hiện nhiễm mới ở các tỉnh, thành miền Nam trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và ngày càng trẻ hóa.
Trình bày tại Hội thảo, TS. Nguyễn Việt Nga – Trưởng phòng Giám sát xét nghiệm – Cục PC HIV/AIDS đã chia sẻ những thuận lợi khi triển khai mở rộng XNNM, bao gồm việc đào tạo chuyên môn cho đội ngũ cán bộ xét nghiệm, sự đồng thuận triển khai của các cấp lãnh đạo cũng như việc thành lập được nhóm hỗ trợ kỹ thuật đa lĩnh vực, từ Trung ương tới địa phương. Về mặt báo cáo, số liệu của chương trình XNNM đã được tích hợp vào hệ thống HIV-Info sẵn có đang triển khai tại các tỉnh/thành phố và hầu hết các phòng xét nghiệm khẳng định
Tại Hội thảo, trung tâm kiểm sát bệnh tật thành phố Hải Phòng và Điện Biên đã có bài chia sẻ về kinh nghiệm triển khai XNNM tại thành phố và kinh nghiệm xây dựng phòng xét nghiệm tải lượng virut HIV thanh toán nguồn quỹ Bảo hiểm y tế.
Các đại biểu tham dự hội thảo cũng có những trao đổi hết sức sôi nổi, chi tiết và hiệu quả về những vấn đề kỹ thuật trong quản lý chất lượng xét nghiệm, quy trình nội kiểm, ngoại kiểm cũng như các thuận lợi, khó khăn khi triển khai XNNM.
Bế mạc hội thảo, PGS. TS. Phạm Đức Mạnh chỉ đạo các tỉnh, thành phố cần tăng cường công tác giám sát, xét nghiệm HIV, đặc biệt là trong các nhóm có hành vi nguy cơ để tìm ra các trường hợp nhiễm mới HIV. Các tỉnh, thành phố cần tổ chức thực hiện nghiêm túc, đẩy đủ các quy định về giám sát dịch tễ học và xét nghiệm HIV tại Thông tư 04/2023/TT-BYT của Bộ Y tế về Quy trình thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính và tiếp cận thông tin người nhiễm và Thông tư 07/2023/TT-BYT về quy trình, phương pháp giám sát dịch tễ học HIV/AIDS và các bệnh lây truyền qua đường tình dục nhằm giám sát dịch chủ động, cắt đứt đường lây truyền HIV.
