Ngày 17/12, tại Trung tâm hội nghị Hải Tượng đã diễn ra Sự kiện “Sắc màu cộng đồng” do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Sóc Trăng phối hợp với Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Ban quản lý các dự án hỗ trợ phòng chống HIV/AIDS – Dự án Quỹ toàn cầu tổ chức.
Tham dự sự kiện có Bs. Nguyễn Đình Thanh Liêm, Phó Giám đốc Phụ trách, Bs. Huỳnh Ngọc Hân, Trưởng khoa Phòng chống HIV/AIDS thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Sóc Trăng; cán bộ và chuyên viên Cục Phòng, chống HIV/AIDS và Dự án Quỹ toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS; cùng các bạn ở Ban điều hành mạng lưới CBO khu vực Đồng bằng sông Cửu Long; nhóm Sắc màu cuộc sống đến từ TP. HCM; đại diện các cơ sở điều trị PrEP trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng cùng toàn thể các bạn trong cộng đồng LGBT đang sinh sống trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng và các tỉnh lân cận Bạc Liêu, Trà Vinh, Hậu Giang.
Theo ghi nhận của Bộ Y tế, tình hình dịch HIV từ năm 2020 đến nay đang có xu hướng gia tăng. Nếu trước đây giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2019, Việt Nam phát hiện khoảng 10.000 trường hợp nhiễm HIV mỗi năm thì trong 02 năm qua, mặc dù dịch COVID-19 ảnh hưởng đến việc xét nghiệm HIV, nhưng mỗi năm vẫn có hơn 13.000 trường hợp nhiễm mới HIV được báo cáo. Xu hướng dịch HIV đang thay đổi từ lây nhiễm HIV chủ yếu qua đường truyền máu sang lây truyền HIV qua đường tình dục. Trong các trường hợp nhiễm mới HIV, có 85% là nam giới và gần 50% trong độ tuổi trẻ (16-29 tuổi). Nam quan hệ tình dục đồng giới là nhóm nhiễm HIV chủ yếu ở Việt Nam hiện nay. Tại Sóc Trăng, kết quả thực hiện giám sát trọng điểm HIV và giang mai năm 2022 trên 300 MSM cho thấy tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm MSM (nam quan hệ tình dục đồng giới) là 19,3%, tỷ lệ nhiễm giang mai trên nhóm MSM là 8,3%.
Bs. Nguyễn Đình Thanh Liêm, Phó Giám đốc Phụ trách CDC Sóc trăng phát biểu tại sự kiện
"Sắc màu cộng đồng” là chủ đề chương trình truyền thông về các biện pháp quan hệ tình dục an toàn và chương trình điều trị dự phòng phơi nhiễm (PrEP) nhằm hưởng ứng Tháng hành động Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2022. Đây là hoạt động mới đối với thành phố Sóc Trăng và là bước tiến mới, mở rộng trong công tác dự phòng lây nhiễm HIV.
Tại sự kiện, khách mời còn được giao lưu với các chuyên gia, cán bộ y tế và được cung cấp kiến thức về nguy cơ lây nhiễm HIV trong cộng đồng, cũng như các biện pháp dự phòng trước phơi nhiễm HIV qua con đường quan hệ tình dục. Qua đó tạo được sân chơi lành mạnh, bổ ích góp phần giúp các bạn trong cộng đồng LGBT hiểu và thực hành tốt các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV và chương trình dự phòng trước phơi nhiễm PrEP để chủ động bảo vệ sức khoẻ của bản thân, gia đình và xã hội…
Theo báo cáo của tỉnh Sóc Trăng, Thành phố Sóc Trăng, huyện Mỹ Xuyên và huyện Kế Sách là 3 huyện, thành phố có số người nhiễm cao nhất trong tỉnh trong năm 2022 nên được chọn ưu tiên là địa bàn để triển khai giám sát trọng điểm trong quần thể MSM năm 2022 nhằm theo dõi, đánh giá tình hình dịch HIV, giang mai và lập kế hoạch can thiệp giảm tác hại cho nhóm đối tượng này. Theo số liệu thống kê trên phần mềm HIV INFO 4.0 đến tháng 9 năm 2022, toàn tỉnh Sóc Trăng có 3.423 trường hợp nhiễm HIV hiện còn sống và 1454 người tử vong, lũy tích số trường hợp nhiễm HIV được phát hiện là 4.877 trường hợp, xét nghiệm phát hiện 142 trường hợp nhiễm HIV, đối tượng MSM chiếm tỷ lệ là 73,5%; địa phương có tỷ lệ nhiễm HIV còn sống cao nhất là Thành phố Sóc Trăng (chiếm 29,78 %), huyện Mỹ Xuyên (12,67 %), Kế Sách (9,3%)...
Kết quả thực hiện giám sát trọng điểm HIV/STI và giám sát HSS+ tại tỉnh Sóc Trăng năm 2022 cho thấy, tỷ lệ hiện nhiễm HIV ở nhóm MSM là 19,3% phân bố chủ yếu ở huyện, thị nơi tập trung nhiều khu vui chơi, giải trí, massage… Tỷ lệ này tương đối cao hơn kết quả giám sát trọng điểm tại thành phố Cần Thơ (16,3%) trong năm 2022 của Trung tâm kiểm soát bệnh tật thành phố Cần Thơ và kết giám sát trọng điểm trong nhóm MSM của 20 tỉnh/thành phố trong giai đoạn 2015-2019 theo quyết định số 373/QĐ-BYT. Đồng thời, phù hợp với xu hướng gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm đối tượng nguy cơ cao của tỉnh (MSM chiếm tỷ lệ 73,5%) qua kết quả thống kê trên phần mềm HIVINF0 4.0.
Bên cạnh đó, tỷ lệ nhiễm giang mai trên nhóm MSM tại tỉnh năm 2022 là 8,3%, tương đương với kết giám sát trọng điểm tại thành phố Cần Thơ trong năm 2022 (8,3%). Tỷ lệ đồng nhiễm HIV/STI của tỉnh Sóc Trăng chiếm 4.3% thấp hơn của tại thành phố Cần Thơ (4,7%).
Về đặc điểm dân số xã hội, đa phần MSM tham gia nghiên cứu khá trẻ với độ tuổi trung bình 25,9 tuổi trong đó nhóm tuổi từ 16-25 chiếm phần lớn. Về tình trạng hôn nhân 80% chưa lập gia đình, 10,6 % sống chung không kết hôn với bạn tình nam. Trên 70% MSM có trình độ phổ thông trung học và Cao đẳng/Đại học.
Về các hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV, tỷ lệ sử dụng BCS trong lần QHTD qua đường hậu môn với bạn tình nam (4,9,7%) thấp hơn so kết quả GSTĐ của 20 tỉnh/thành phố theo Quyết định 373/QĐ-BYT, giai đoạn 2015- 2019 (trên 60%); Tỷ lệ MSM bán dâm (2,3 %), tỷ lệ MSM có QHTD tập thể (6,3%); Tỷ lệ MSM từng sử dụng ma túy (29,3%) cao quả GSTĐ theo Quyết định 373/QĐ-BYT, giai đoạn 2015-2019 cao nhất năm 2016 (22,3%), thấp nhất năm 2017, 2018 (khoảng 10%); không có MSM từng sử dụng ma túy. Điều này cho thấy hành vi nguy cơ chính lây nhiễm HIV ở nhóm MSM là qua đường tình dục không sử dụng bao cao su.
Về tiếp cận dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV, tỷ lệ MSM nhận BCS, chất bôi trơn và tư vấn tình dục an toàn trong 6 tháng qua dưới mức 50%. Tỷ lệ % MSM đã từng làm xét nghiệm HIV (76,7%) cao hơn kết quả giám sát trọng điểm kết quả GSTĐ của 20 tỉnh/thành phố theo Quyết định 373/QĐ-BYT, giai đoạn 2015-2019: cao nhất năm 2017 (68,8%), thấp nhất năm 2015 (61,5%). Trong số MSM từng làm xét nghiệm (76,7%), tỷ lệ MSM có nhận kết quả trong lần gần nhất (58,7%) thấp so với kết quả kết quả GSTĐ của 20 tỉnh/thành phố (92,3% - 93,9%).
Tỷ lệ MSM tìm kiếm bạn tình thông qua mạng xã hội (96,0%). Điều này cho thấy, việc sử dụng mạng xã hội để tìm kiếm bạn tình của MSM ngày càng cao, thiết nghĩ nếu ưu tiên đẩy mạnh hoạt động truyền thông can thiệp giảm tác hại ở MSM qua MXH sẽ là một chiến lược hiệu quả trong công tác phòng, chống HIV/AIDS tại Sóc Trăng trong những năm tiếp theo.
Tỷ lệ bao phủ BHYT trong đối tượng này gần 95%. Tỷ lệ MSM từng sử dụng PrEP (5,3%), tỷ lệ này tương đối thấp so với các tỉnh khác. Trong nhiều năm qua, chương trình can thiệp giảm tác hại trên nhóm MSM được quan tâm và triển khai khá mạnh mẽ, tuy nhiên vẫn còn hơn 50% MSM chưa từng nhận BCS, CBT và tư vấn tình dục an toàn trong 6 tháng qua. Rất có thể đây là một trong những nguyên nhân lây nhiễm HIV trong nhóm MSM.
Kết quả giám sát trọng điểm cũng chỉ ra những khó khăn của nhóm MSM khi tiếp cận các dịch vụ dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV do ảnh hưởng của dịch COVID-19, cụ thể như: tư vấn và xét nghiệm HIV, nhận BCS miễn phí, tư vấn sử dụng BCS, tình dục an toàn, nhận thuốc PrEP và khám/điều trị các bệnh STI. Do đó, địa phương cần phải có những kế hoạch, chương trình cụ thể để kịp thời thích ứng và đảm bảo việc cung cấp các dịch vụ về phòng, chống HIV cho các nhóm nguy cơ, đặc biệt là nhóm MSM trong thời gian xảy ra dịch, không chỉ là dịch COVID-19 mà tương lai sẽ còn nhiều dịch bệnh nguy hiểm khác.
Tóm lại, tỷ lệ hiện nhiễm HIV và giang mai trên nhóm MSM tại tỉnh Sóc Trăng qua giám sát trọng điểm HIV/STI và giám sát HSS+ năm 2022 khá cao, cao hơn so với các tỉnh lận cận (Cần Thơ, Đồng Nai) và với cả nước, điều này cũng phù hợp với xu hướng dịch HIV hiện nay là tập trung chủ yếu ở nhóm MSM trẻ tuổi. Do vậy, cần đẩy mạnh hơn nữa hoạt động can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV trên nhóm MSM, cụ thể: cấp phát BCS, CBT; mở rộng dịch vụ điều trị PrEP; triển khai mô hình truyền thông trên các ứng dụng mạng xã hội dành riêng cho MSM Facebook, Zalo, Blued...). Bên cạnh đó, cũng cần đa dạng hoá các mô hình cung cấp dịch vụ, mang tính sẵn có và dễ dàng kết nối trong nhóm đối tượng này. ..
Các đại biểu tham dự sự kiện
Tiết mục văn nghệ do cộng đồng Sóc trăng thực hiện tại sự kiện
Chụp hình lưu niệm
Toàn cảnh sự kiện
