Các thuốc kháng virut tác dụng kéo dài là những sáng kiến gần đây nhất trong điều trị và dự phòng HIV. Để điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), trên thế giới có thuốc cabotegravir dạng tiêm tác dụng kéo dài (CAB-LA). Các thử nghiệm lâm sàng lớn trên thế giới đã chứng minh được hiệu quả của loại thuốc này. CAB-LA được khuyến cáo sử dụng bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) như những chiến lược dự phòng HIV lấy con người làm trung tâm.
Tại Tọa đàm về “Vai trò của thuốc ARV kéo dài trong điều trị và dự phòng HIV tại Việt Nam”, các chuyên gia đã cùng trao đổi và chia sẻ về nội dung này:
Hỏi: Thuốc PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài là gì?
Trả lời: Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm là việc sử dụng thuốc kháng virut HIV (ARV) dành cho người có HIV âm tính để bảo vệ họ khỏi lây nhiễm HIV. PrEP tiêm có tác dụng kéo dài phòng ngừa HIV được thực hiện bằng cách tiêm 2 tháng một lần.
Hỏi: Thuốc PrEP dạng tiêm có tác dụng kéo dài hiện có tại Việt Nam không?
Trả lời: Chưa có. Thuốc PrEP tiêm tác dụng kéo dài đầu tiên gần đây đã được phê duyệt sử dụng tại Hoa Kỳ vào năm 2021, nhưng hiện tại thuốc này chưa có mặt tại Việt Nam.
Hỏi: Thành phần thuốc tiêm PrEP tác dụng kéo dài có những gì?
Trả lời: Thuốc PrEP tiêm có tác dụng kéo dài bao gồm thuốc cabotegravir. Phác đồ có thể được viết tắt là “CAB-LA”. Cabotegravir (CAB) là thuốc điều trị HIV thuộc nhóm ức chế men tích hợp, cùng nhóm với dolutegravir (DTG) và đã được sử dụng để điều trị HIV từ năm 2021.
Hỏi: Thuốc CAB-LA (PrEP dạng tiêm có tác dụng kéo dài) có lợi ích gì so với thuốc uống PrEP?
Trả lời: CAB-LA có thể giúp một số người dùng vượt qua những thách thức về tuân thủ điều trị do uống PrEP, chẳng hạn như mệt mỏi do uống thuốc. Ngoài ra, PrEP tiêm có tác dụng kéo dài có thể có lợi cho những người muốn bảo mật thông tin (ví dụ: không muốn bị nhìn thấy khi dùng thuốc) và những người lo ngại về sự kỳ thị của cộng đồng do sử dụng PrEP.
Hỏi: Ai có thể dùng thuốc PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài?
Trả lời: CAB-LA được FDA Hoa Kỳ khuyến nghị cho người lớn và thanh thiếu niên có nguy cơ lây nhiễm HIV - bao gồm cả nam, nữ và chuyển giới - cân nặng ít nhất 35 kg.
Hỏi: Thuốc PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài được dùng như thế nào?
Trả lời: CAB-LA được tiêm một mũi tiêm duy nhất vào cơ mông (mông). Hai liều đầu tiên được tiêm cách nhau một tháng trong hai tháng liên tục. Sau khi tiêm 2 lần đầu, liều tiếp theo được tiêm mỗi hai tháng một lần. Thuốc tiêm phải được tiêm bởi nhân viên y tế.
Hỏi: Thuốc PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài có hiệu quả phòng ngừa HIV như thế nào?
Trả lời: CAB-LA đã được thử nghiệm trong 2 nghiên cứu lâm sàng lớn. Một nghiên cứu bao gồm những người đồng tính nam hợp giới khác có quan hệ tình dục với người nam khác, cũng như những người chuyển giới nữ; nghiên cứu khác bao gồm phụ nữ hợp giới. Cả hai nghiên cứu đều chứng minh rằng CAB-LA hiệu quả hơn PrEP uống hàng ngày trong việc ngăn ngừa lây nhiễm HIV.
Hỏi: Tác dụng phụ phổ biến của thuốc PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài là gì?
Trả lời: Các tác dụng phụ nghiêm trọng với CAB-LA là không phổ biến. Đau, sưng và tấy đỏ tại chỗ tiêm thường gặp sau mỗi lần tiêm nhưng giảm dần theo thời gian. Đa số không ngừng thuốc do tác dụng phụ. Trước khi bắt đầu sử dụng CAB-LA, người dùng có thể lựa chọn dùng phác đồ tương tự ở dạng viên uống hàng ngày trong 4 tuần để đảm bảo không có phản ứng dị ứng hoặc các tác dụng phụ nghiêm trọng khác.
Hỏi: Thuốc PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài có phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục hoặc tránh thai không?
Trả lời: Không, giống như thuốc PrEP dạng uống, thuốc PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài không bảo vệ khỏi việc mang thai ngoài ý muốn hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Hỏi: Thuốc PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài có dùng được cho phụ nữ có thai hoặc phụ nữ cho con bú không?
Trả lời: Dữ liệu về việc sử dụng PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài ở phụ nữ mang thai hoặc cho con bú còn hạn chế. Có thể bắt đầu hoặc tiếp tục sử dụng PrEP tiêm cho những phụ nữ có thể mang thai trong khi tiêm khi xác định lợi ích lớn hơn nguy cơ. Các nghiên cứu vẫn đang được tiến hành để đánh giá mức độ an toàn và việc sử dụng PrEP dạng tiêm tác dụng kéo dài trên các nhóm này.
