Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV từ xa TelePrEP hướng đến thuận tiện cho khách hàng

Tùng Hiếu

Ngày 31/3/2022, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 792/QĐ-BYT Về việc ban hành “Kế hoạch triển khai
thí điểm điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV từ xa”

TelePrEP là chữ viết tắt của dịch vụ điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV từ xa. Với dịch vụ này, khách hàng không cần tới trực tiếp phòng khám.

Bác sĩ và khách hàng sử dụng thiết bị và công nghệ thông tin để thực hiện việc tư vấn, khám và điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV. Khách hàng sẽ được cấp phát thuốc thông qua một đơn vị vận chuyển và không cần đến trực tiếp phòng khám để nhận thuốc.

TS. Đoàn Thị Thuỳ Linh – Phó trưởng phòng Điều trị HIV/AIDS, Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế cho biết hiện nay trên thế giới có rất nhiều mô hình cung cấp dịch vụ điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV và Việt Nam đã áp dụng mọi mô hình mà tổ chức WHO khuyến cáo, tất cả các mô hình này cũng đều nhằm mục đích tạo sự thuận lợi và sự bảo mật nhất cho khách hàng khi sử dụng dịch vụ.

TelePrep là chương trình khá mới trên thế giới và Việt Nam áp dụng khá nhanh. Khi có những hướng dẫn của WHO, CDC Mỹ, Việt Nam đã triển khai và phát triển mô hình TelePrep thí điểm. Nhờ những kinh nghiệm trong thời gian giãn cách do dịch COVID-19, Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế đã triển khai dự thảo thực hiện TelePrep và đã áp dụng thí điểm mô hình này ở 20 phòng khám trên 29 tỉnh, thành phố. Mục đích của TelePreP là hướng đến cung cấp dịch vụ nhanh, bảo mật và đảm bảo tiến độ điều trị cho khách hàng. Sau thời gian thí điểm, Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế sẽ có những báo cáo đánh giá chi tiết về mô hình này và đề xuất lên Bộ Y tế để có thể mở rộng mô hình này tại nhiều địa bàn, tỉnh thành khác.

Hiện nay dịch vụ PrEP đang được hỗ trợ bởi 2 nhà tài trợ lớn là Quỹ Toàn cầu chống AIDS, Lao và Sốt rét và USAID-PEPFAR. Theo đó, các khách hàng sử dụng dịch vụ PrEP hiện nay là miễn phí, bao gồm sử dụng thuốc ARV dự phòng và các xét nghiệm liên quan đến điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV. Các khách hàng không phải trả bất kỳ chi phí nào đối với Prep.

Một số mô hình về Prep mà Việt Nam đang triển khai hiện nay phải kể đến mô hình triển khai dịch vụ Prep tại các cơ sở y tế công lập và hệ thống cơ sở y tế tư nhân; PrEP lưu động, điều trị Prep từ xa –TelePrEP, khám toàn diện OSS, mô hình cung cấp dịch vụ cho nhóm khách hàng trẻ tuổi như học sinh, sinh viên…

Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm bằng thuốc kháng HIV (PrEP) là biện pháp dự phòng hiệu quả trên 90% cho người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV và tuân thủ   điều trị. PrEP là một trong số các dịch vụ y tế thiết yếu cần được duy trì liên tục trong mọi tình huống để đáp ứng nhu cầu của người dân trong dự phòng và điều trị HIV.
Tại Việt Nam, điều trị PrEP được triển khai từ năm 2017 ngay sau khuyến cáo của WHO. Đến 31/12/2021, có 28/63 tỉnh, thành phố với gần 200 cơ sở điều trị PrEP cho gần 38.000 người. Mục tiêu Chiến lược Quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS đã đặt chỉ tiêu đến 2025 có 70% người có hành vi nguy cơ cao ở Việt Nam (khoảng 72.000 người) được sử dụng PrEP và đạt 80% (khoảng 83.000 người) vào năm 2030. Nhằm đạt được mục tiêu kết thúc AIDS vào năm 2030 thì số người nhiễm HIV mới được phát hiện hằng năm cần dưới 1000 người. Năm 2021, Việt Nam phát hiện được gần 13.000 người nhiễm HIV, trong đó số người nhiễm HIV mới là khoảng 6.000 người. Điều này đặt ra vấn đề là các biện pháp dự phòng nhiễm HIV, bao gồm PrEP cần phải được triển khai mạnh mẽ, tăng số người được tiếp cận và đảm bảo chất lượng của các dịch vụ được cung cấp. Trong bối cảnh dịch COVID-19, Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG) đã khuyến nghị các quốc gia cần đa dạng hóa các hình thức cung cấp dịch vụ y tế thiết yếu bao gồm cả dịch vụ PrEP để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe liên tục của người dân thông qua hình thức khám chữa bệnh từ xa. Hiện các quốc gia trên thế giới cũng đang thúc đẩy đa dạng mô hình cung cấp dịch vụ PrEP nhằm tối đa số người có hành vi nguy cơ cao được tiếp cận với biện pháp dự phòng hiệu quả này. Trong hướng dẫn của Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ về PrEP ban hành cuối tháng 12/2021, đã khuyến cáo về việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc cung cấp dịch vụ PrEP. Một số quốc gia như Braxil, Thái Lan đã thực hiện cung cấp dịch vụ PrEP từ xa (TelePrEP), PrEP tại nhà. Nhằm duy trì các dịch vụ PrEP, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo cung cấp TelePrEP cho các trường hợp điều trị PrEP ổn định và có các vấn đề không thể đến cơ sở y tế để trực tiếp nhận dịch vụ.
Thời gian qua, do tác động của dịch COVID-19, nhiều người bệnh HIV, người đang sử dụng dịch vụ PrEP đã không đến được các cơ sở y tế để tiếp tục nhận dịch vụ. Thực trạng này đặt ra việc cần có các mô hình hỗ trợ từ xa để duy trì việc sử dụng dịch vụ PrEP, góp phần giảm số nhiễm HIV mới. Tại Việt Nam, một số bệnh viện đã triển khai khám chữa bệnh từ xa như Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai….. Bộ Y tế cũng ban hành Quyết định 2628/QĐ-BYT ngày 22/6/2020 về việc phê duyệt “Đề án khám, chữa bệnh từ xa” giai đoạn 2020-2025. Nhằm tăng số người sử dụng dịch vụ PrEP và khắc phục các vấn đề vướng mắc trong việc tiếp cận trực tiếp với cơ sở cung cấp dịch vụ, Bộ Y tế xây dựng Kế hoạch thí điểm triển khai điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV từ xa (TelePrEP). Việc triển khai thí điểm này sẽ góp phần mở rộng phạm vi cung cấp PrEP, đa dạng hóa các mô hình điều trị PrEP đảm bảo sự linh hoạt, thuận tiện, dễ tiếp cận, bảo mật thông tin, dự phòng HIV kịp thời. Mô hình Tele-PrEP cũng phù hợp với Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia của Việt Nam trong việc tăng cường tiếp cận với các can thiệp dự phòng nhiễm HIV.
 
Khám chữa bệnh từ xa được TTYTTG khuyến cáo là một giải pháp phù hợp để các quốc gia thành viên áp dụng nhằm góp phần đạt được mức độ bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân thông qua việc cải thiện khả năng tiếp cận của người dân với
các dịch vụ y tế chất lượng, hiệu quả về chi phí, cho dù họ ở bất cứ đâu, đặc biệt khi nhu cầu sử dụng hệ thống công nghệ thông tin trong chăm sóc sức khỏe ngày càng cao trong cộng đồng. TCYTTG cũng đã đưa ra hướng dẫn giúp các quốc gia thành viên triển khai hiệu quả công tác khám chữa bệnh từ xa2. Trên thực tế, một số quốc gia (Nhật Bản, Singapore, Trung Quốc, Ấn Độ, Úc, Mỹ, Brazil, ...) đã áp dụng công nghệ để triển khai hoạt động khám chữa bệnh từ xa3 (như các bệnh viện internet của nhóm Evergrande, WeDoctor ở Triết Giang (Wuzhen), Ali Health và Bệnh viện Trung ương Vũ Hán..) để trao đổi thông tin giữa thầy thuốc và người bệnh, chẩn đoán, thực hiện kê đơn từ xa và theo dõi việc điều trị tại nhà đối với các bệnh mạn tính không yêu cầu cần thăm khám lâm sàng trực tiếp để chẩn đoán, ví dụ như sức khỏe tâm trí, phục hồi chức năng, thần kinh, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đái tháo đường, lao, HIV/AIDS và dự phòng bệnh... Quy định về đảm bảo chất lượng chăm sóc, cấp phép và cách thức triển khai khám chữa bệnh từ xa cũng đã được văn bản hóa tại một số quốc gia. Trong đó danh mục thuốc không được phép kê đơn từ xa cũng được quy định cụ thể và thuốc kháng vi rút HIV (ARV) không bao gồm trong danh mục các thuốc này

 
Tư vấn nhận thuốc PrEP