Nỗ lực phòng, chống HIV/AIDS trong bối cảnh đại dịch COVID-19

Tùng Hiếu

Năm 2021, năm thứ hai liên tiếp đại dịch COVID-19 tiếp tục hoành hành trên toàn thế giới, ảnh hưởng tiêu cực đến mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó có công tác phòng, chống HIV/AIDS.

Vượt qua thách thức của đại dịch, Đảng bộ Cục phòng, chống HIV/AIDS đã nỗ lực hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị của mình.
Thách thức do đại dịch COVID-19 đối với công tác phòng, chống HIV/AIDS
Việt Nam đã trải qua 4 làn sóng đại dịch COVID-19, ảnh hưởng của dịch bệnh đã tác động tiêu cực đến chương trình phòng, chống HIV/AIDS trên cả nước, đến sự lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị năm 2021 của Đảng bộ Cục.
Các nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, trang thiết bị, vật tư y tế và nhân lực y tế từ trung ương đến địa phương đang tập trung cho công tác phòng, chống dịch COVID-19; nhiều hoạt động phòng, chống HIV/AIDS tại cộng đồng bị ảnh hưởng, thậm chí ngừng trệ, đặc biệt là các hoạt động tiếp cận cộng đồng, truyền thông nhóm, xét nghiệm tại cộng đồng...;
Nhiều cơ sở y tế cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS bị phong tỏa đã ảnh hưởng đến việc cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS liên tục cho người bệnh; dịch COVID-19 làm cho nhiều khách hàng khó tiếp cận các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS và hậu quả dễ nhận thấy là số người nhiễm HIV gia tăng.
Theo báo cáo từ các địa phương, số người nhiễm HIV được phát hiện trong 9 tháng đầu năm 2021 có xu hướng gia tăng so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này rất có thể là do các tác động của dịch COVID-19 lên chương trình phòng, chống HIV/AIDS trong thời gian qua.
Ngoài việc chỉ đạo đơn vị triển khai các giải pháp để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ phòng, chống HIV/AIDS trong bối cảnh dịch COVID-19, Đảng ủy Cục còn lãnh đạo Đảng bộ, đơn vị thực hiện các nhiệm vụ khác do Ban Cán sự Đảng, Đảng ủy Bộ, Bộ trưởng Bộ Y tế tín nhiệm giao như: Tham gia các đoàn công tác tại thành phố Hồ Chí Minh, trực tiếp tham gia chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức các hoạt động phòng, chống dịch COVID-19; Xây dựng, hướng dẫn tổ chức thực hiện Hướng dẫn tạm thời mô hình trạm y tế lưu động trong bối cảnh dịch COVID-19. Xây dựng Sổ tay hướng dẫn nhiệm vụ của Trạm y tế lưu động; Xây dựng Hướng dẫn triển khai Tổ chăm sóc người nhiễm COVID-19 tại cộng đồng; Tổ chức đánh giá hiệu quả hoạt động của mô hình trạm y tế xã/phường lưu động và Tổ chăm sóc người nhiễm COVID-19 tại cộng đồng...
Một số kết quả đạt được trong công tác phòng, chống HIV/AIDS
Năm 2021, Đảng ủy Cục đã lãnh đạo Đảng bộ, chính quyền, các Chi ủy và các phòng thuộc Cục tiếp tục duy trì và tăng cường đẩy mạnh công tác chỉ đạo, hướng dẫn hệ thống phòng, chống HIV/AIDS từ trung ương đến địa phương thực hiện kịp thời, hiệu quả các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và các văn bản chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Y tế.
Một số kết quả chính đạt được, gồm: Xây dựng các văn bản pháp quy kịp thời, đúng thời hạn, đảm bảo chất lượng, cụ thể một số văn bản chính đã được ban hành như: Nghị định số 63/2021/NĐ-CP ngày 30/6/2021 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống HIV/AIDS; Nghị định 109/2021/NĐ-CP ngày 08/12/2021 của Chính phủ quy định cơ sở đủ kiện xác định tình trạng nghiện ma túy, hồ sơ, trình tự, thủ tục xác định tình trạng nghiện ma túy; Thông tư số 09/2021/TT- BYT ngày 30/6/2021 của Bộ Y tế quy định quy trình, thời điểm, số lần xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai; chăm sóc, điều trị đối với phụ nữ nhiễm HIV trong thời kỳ mang thai, khi sinh con, cho con bú và các biện pháp nhằm giảm lây nhiễm HIV từ mẹ sang con…
Xây dựng, trình ban hành các hướng dẫn chuyên môn toàn diện, đầy đủ, nhằm đảm bảo triển khai thực hiện có chất lượng, hiệu quả các hoạt động chuyên môn, cụ thể như: Ban hành 07 Quyết định của Bộ trưởng hướng dẫn chuyên môn phòng, chống HIV/AIDS; trình ban hành các hướng dẫn về phòng, chống COVID-19 như Quyết định số 4042/QĐ-BYT ngày 21/8/2021 hướng dẫn tạm thời mô hình trạm y tế xã/phường lưu động trong bối cảnh dịch COVID-19, Quyết định số 4349/QĐ-BYT ngày 10/9/2021 hướng dẫn triển khai Tổ chăm sóc người nhiễm COVID-19 tại cộng đồng, Quyết định 4377/QĐ-BYT ngày 11/9/2021 ban hành Sổ tay hướng dẫn nhiệm vụ của Trạm y tế lưu động.
Dịch HIV/AIDS đã thuyên giảm 2/3 so với đỉnh cao (2007-2008), nhưng vẫn còn ở mức độ cao. Mỗi năm vẫn phát hiện >10.000 người nhiễm HIV mới, dịch có xu hướng gia tăng ở một số địa phương phía Nam và một số nhóm nguy cơ cao, liên quan đến vấn nạn ma túy tổng hợp.
Hoàn thành đúng tiến độ 08/08 các nhiệm vụ trong Chương trình công tác của Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm và ban hành 2 Nghị định và 1 Thông tư theo phân công của Thủ tướng Chính phủ. Hoàn thành đúng tiến độ 28/28 nhiệm vụ trọng tâm năm 2021 của Cục.
Triển khai toàn diện, rộng rãi, sáng tạo và linh hoạt các can thiệp phòng, chống HIV/AIDS, như: Xét nghiệm HIV tại cộng đồng, tự xét nghiệm HIV, cung cấp xét ngiệm qua mạng; điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone, cấp phát Methadone nhiều ngày; mở rộng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP); mở rộng và duy trì chất lượng điều trị HIV/AIDS ở mức độ cao hàng đầu thế giới... Việt Nam được cộng đông quốc tế đánh giá là một trong những điểm sáng trên thế giới về phòng, chống HIV/AIDS.
Nhiều giải pháp đã được triển khai để vượt qua khó khăn của đại dịch COVID-19 nhằm triển khai và đạt được các chỉ tiêu về phòng, chống HIV/AIDS được giao trong năm 2021, cụ thể: Phát hiện mới 13.000 trường hợp nhiễm HIV; điều trị Methadone cho trên 50.000 bệnh nhân nghiện các chất dạng thuốc phiện; điều trị PrEP cho trên 30.000 khách hàng; điều trị ARV cho trên 160.000 bệnh nhân HIV/AIDS với chất lượng tốt...

Bảo đảm điều trị liên tục trong mùa dịch Covid-19

Vấn đề nhiễm HIV/AIDS vốn đã nóng, trong giai đoạn dịch Covid-19 hiện nay, lại càng thêm phức tạp. Tuy nhiên, lực lượng chức năng vẫn nỗ lực bảo đảm điều trị liên tục cho người bị nhiễm HIV/AIDS ngay trong mùa dịch bệnh.

Theo thông tin từ Bộ Y tế, trong thời gian này, tuyến cơ sở cần chủ động xây dựng kế hoạch và các mô hình cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS trong các tình huống cụ thể khác nhau. Tùy theo diễn biến dịch Covid-19, các địa phương lên phương án bảo đảm người có hành vi nguy cơ cao, người nhiễm HIV không bị gián đoạn trong tiếp cận và sử dụng dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Đồng thời, các cơ sở cần tạo điều kiện thuận lợi cho người nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng HIV. Ngoài ra, các cơ sở y tế cần vận động, hỗ trợ người nhiễm HIV được tiêm chủng vắc xin phòng COVID-19.

Tuy nhiên, trong tình hình hiện nay, các địa phương cần mở rộng việc cung cấp các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS như, xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng, tự xét nghiệm; cấp phát Methadone nhiều ngày; tăng cường các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS khu vực biên giới, vùng sâu, vùng xa và vùng đồng bào DTTS; tổ chức các chuyến giám sát, đánh giá việc thực hiện công tác phòng chống HIV/AIDS của các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị…; phối hợp tổ chức các hoạt động của Tháng hành động phù hợp với chức năng nhiệm vụ và hoàn cảnh thực.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành, địa phương tăng cường cung cấp thông tin cho các phóng viên báo chí, cộng tác viên về tình hình dịch của địa phương; các mô hình, sáng kiến và các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS mà các địa phương đang cung cấp, nhất là các sáng kiến để vượt qua thách thức của đại dịch Covid-19; tổ chức các sự kiện, hội nghị, hội thảo chuyên môn và khoa học về HIV/AIDS theo hình thức trực tuyến hoặc trực tuyến kết hợp với trực tiếp...

Để đạt được những kết quả trong công tác phòng, chống HIV/AIDS năm qua, PGS.TS. BS. Nguyễn Hoàng Long, Bí thư Đảng ủy Cục Phòng Chống HIV/AIDS cho biết là do sự lãnh đạo trực tiếp, xuyên suốt, quyết liệt của Đảng ủy Cục, sự đoàn kết thống nhất cao trong Đảng bộ Cục, các chi bộ trực thuộc, sự quyết tâm, đồng lòng, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, quyết tâm hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị được giao của các cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ Cục.