PrEP làm giảm tỷ lệ nhiễm HIV gần 80% ở nam giới Tây Phi, mặc dù việc tuân thủ điều trị chưa ở mức tối ưu

Tỷ lệ mắc HIV ở nam giới Tây Phi sử dụng PrEP giảm tới 79%, khi so sánh với nhóm nam giới trước đó không được tiếp cận với PrEP.

Mặc dù việc tuân thủ điều trị không phải ở tối ưu đối với hầu hết nam giới, đặc biệt là đối với những người sử dụng PrEP sự kiện. Dữ liệu này được đưa ra trong một nghiên cứu về PrEP được Tiến sĩ Christian Laurent từ Đại học Montpellier và các đồng nghiệp thực hiện tại bốn thành phố phía tây châu Phi và được công bố trên tạp chí The Lancet HIV.
    
Trong khi tỷ lệ mắc HIV nói chung ở các nước Tây Phi là khoảng 1%  dân số thì tỷ lệ này ở nam giới có quan hệ tình dục đồng giới (MSM) cao hơn nhiều, khoảng 13%. Rất nhiều kỳ thị và phân biệt đối xử nhắm vào nhóm MSM và nhóm nam giới lưỡng tính, điều này cũng là một trong những nguyên nhân gây ảnh hưởng đến kết quả quá trình chăm sóc HIV liên tục ở Tây Phi. Côte d’Ivoire, Mali và Burkina Faso thiếu sự bảo vệ và bình đẳng hợp pháp về LGBT, trong khi Togo cấm mọi hoạt động tình dục đồng giới. Ngoài ra, nhiều MSM châu Phi cũng quan hệ tình dục với phụ nữ, do đó góp phần làm cho dịch bệnh lan rộng hơn. Trong những bối cảnh này, việc tiếp cận PrEP trong các cơ sở cộng đồng dễ tiếp cận và an toàn là một yếu tố quan trọng có thể làm giảm tỷ lệ mắc HIV trong nhóm đối tượng chủ chốt này.

Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến nghị PrEP cho MSM từ năm 2014. Các khuyến nghị này đã được cập nhật vào năm 2019 để bao gồm thêm PrEP tình huống, còn được gọi là cách tiếp cận 2:1:1: Uống 2 viên (liều đầu tiên) trước khi quan hệ tình dục từ 2 đến 24 giờ; uống viên thứ 3: sau 24 giờ so với liều đầu tiên và uống viên thứ 4: sau 24 giờ so với liều thứ hai.

Nghiên cứu
Một nghiên cứu thuần tập tương lai đã được thực hiện tại bốn phòng khám cộng đồng thân thiện với người MSM ở Abidjan (Côte d'Ivoire), Bamako (Mali), Lomé (Togo) và Ouagadougou (Burkina Faso) kể từ năm 2017. Đây là một phần mở rộng của một nghiên cứu thuần tập trước đó (không bao gồm PrEP) đã được thực hiện từ năm 2015 tại cùng một địa điểm, với một số nam giới tham gia vào cả hai nghiên cứu.

Điều kiện để tham gia bao gồm là nam giới trưởng thành âm tính với HIV, có ghi nhận quan hệ tình dục qua đường hậu môn với một người đàn ông khác trong sáu tháng trước đó và có bất kỳ tiêu chí nguy cơ nào sau đây: bạn tình sống chung với HIV không đạt tải lượng virus ở ngưỡng ức chế, quan hệ tình dục không dùng bao cao su với nhiều bạn tình, đã từng nhiễm bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), sử dụng phương pháp dự phòng sau phơi nhiễm (PEP) hoặc yêu cầu sử dụng PrEP. Nam giới bị loại trừ nếu họ có bất kỳ dấu hiệu nào nhiễm HIV cấp tính, có bất kỳ chống chỉ định nào đối với PrEP hoặc nhiễm trùng viêm gan B.

Những nam giới tham gia nghiên cứu được lựa chọn giữa PrEP hàng ngày và PrEP tình huống (tenofovir disoproxil fumarate liều cố định 300 mg và emtricitabine 200 mg), và có thể chuyển đổi, dừng và khởi động lại bất kỳ lúc nào tùy theo nhu cầu của họ. Họ được theo dõi bởi các bác sĩ và các tuyên truyền viên đồng đẳng ở thời điểm ban đầu (cung cấp liều PrEP đầu tiên), vào các tháng một và ba và sau đó cứ ba tháng một lần. Họ cũng có thể đến khám kiểm tra đột xuất. Tại mỗi lần khám, những người tham gia trải qua một cuộc phỏng vấn và kiểm tra y tế (bao gồm cung cấp dữ liệu tuân thủ PrEP tự báo cáo), xét nghiệm HIV, sàng lọc STI và điều trị triệu chứng, đồng thời được cung cấp hỗ trợ tâm lý xã hội, bao cao su, chất bôi trơn và bổ sung PrEP. Các tuyên truyền viên đồng đẳng sẽ liên hệ với những người tham gia nếu họ đến trễ 15 ngày theo lịch trình của một cuộc tái khám.

Kết quả

Trong thời gian theo dõi trung bình là 17,6 tháng từ năm 2017 đến năm 2020, 598 MSM với độ tuổi trung bình là 24,6 đã tham gia vào nghiên cứu - 41% từ Mali và khoảng 20% mỗi quốc gia từ ba quốc gia còn lại. Đa số những người tham gia (58%) được xác định là song tính và 37% là MSM. Một phần lớn là người hợp giới (60%), trong khi 29% được xác định bình đẳng cả hai giới và 11% là chuyển giới. Điều thú vị là gần một nửa số nam giới tham gia nghiên cứu cho biết đã có vợ hoặc bạn gái (47%).

Phần lớn người tham gia ghi nhận có một bạn tình nam, với 48% báo cáo có từ 1-4 hành vi quan hệ tình dục với một bạn tình nam ổn định và 42% báo cáo cũng số lượng này với một bạn tình nam ngẫu nhiên trong tháng qua. Việc sử dụng bao cao su liên tục trong ba tháng qua được ghi nhận bởi ít hơn một nửa số mẫu (44%). Tất cả những nam giới tự coi mình có nguy cơ nhiễm HIV thấp, kể cả khi có một người bạn tình duy nhất hoặc bạn tình ngẫu nhiên. Tuy nhiên, một số lượng lớn đã được xét nghiệm HIV từ trước (81%).

Tại thời điểm ban đầu, hầu hết những người tham gia ở cả bốn quốc gia đã chọn PrEP tình huống. Nhìn chung, khoảng 3/4 nam giới chọn PrEP tình huống (74%). Nhiều nam giới thay đổi từ PrEP hàng ngày sang PrEP tình huống (42%) so với ngược lại (13%) trong suốt quá trình nghiên cứu. PrEP tình huống có xu hướng ít được sử dụng bởi những người tham gia sống ở Burkina Faso và Togo, những người đàn ông lớn tuổi, những người có vợ hoặc bạn gái và những người có nhiều bạn tình nam. Tổng cộng 6% đã ngừng PrEP ít nhất một lần.

Tỷ lệ mắc HIV nói chung là 2,3% mỗi năm (95% CI 1,3-3,7), với 17 nam giới nhiễm HIV trong thời gian theo dõi. Tỷ lệ này thấp hơn so với nhóm nam giới trước đó, những người đã tiếp nhận các dịch vụ dự phòng HIV khác nhưng không  sử dụng PrEP - họ có tỷ lệ mắc bệnh là 10% mỗi năm (KTC 95% 8-12,5). Điều này cho thấy tỷ lệ mắc HIV giảm 79% khi so sánh hai nhóm này. Trong số những người nhiễm HIV, 15 người đang sử dụng PrEP tình huống, một người đang sử dụng PrEP hàng ngày và một người đã ngừng PrEP cách đây một thời gian. Trong khi tỷ lệ mắc HIV lần lượt là 2,7%, 0,6% và 6,1% mỗi năm đối với PrEP tình huống, hàng ngày và không có PrEP, sự khác biệt giữa PrEP tình huống và PrEP hàng ngày không có ý nghĩa thống kê. Trong số 15 người tham gia có thông tin về HIV và kiểu gen, chỉ một người kháng emtricitabine, không ai kháng tenofovir.

Không có bằng chứng về việc gia tăng hành vi nguy cơ tình dục, với số lượng bạn tình nam trung bình trong ba tháng trước và số lượng hành vi quan hệ tình dục với bạn tình nam ngẫu nhiên trong tháng trước đó thay vào đó giảm dần trong thời gian theo dõi. Tỷ lệ quan hệ tình dục không dùng bao cao su không thay đổi đáng kể theo thời gian. Tỷ lệ nhiễm bệnh lậu, chlamydia và giang mai không thay đổi theo thời gian.

Một phần tư nam giới đã bị mất dấu theo dõi - một nửa trong số này mất dấu trong vòng sáu tháng đầu tiên, điều này nêu bật những thách thức với việc duy trì và tuân thủ điều trị ở các khu vực tại châu Phi.

Kết luận

Các tác giả của nghiên cứu này đã đưa ra kết luận: Kết quả từ nghiên cứu đa quốc gia về PrEP cho nhóm MSM ở Tây Phi rất đáng khích lệ. Sự sẵn có của PrEP đã giúp ngăn ngừa lây nhiễm HIV và không làm gia tăng các hành vi tình dục nguy cơ hoặc các bệnh STI khác. Ngoài ra, HIV kháng thuốc rất hiếm. PrEP cần được khẩn trương triển khai trong các chương trình phòng chống HIV ở Tây Phi. Tuy nhiên, việc duy trì chăm sóc và tuân thủ điều trị PrEP đòi hỏi sự chú ý quan tâm đặc biệt để PrEP có thể đạt được hiệu quả phòng ngừa đầy đủ của nó.