Cho đến nay, điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc kháng HIV (PrEP) đã được Việt Nam triển khai thành công tại 28 tỉnh, thành phố với hơn 32.000 khách hàng sử dụng. Hiện nay, bên cạnh PrEP, còn có PrEP theo tình huống (ED-PrEP). Khác với sử dụng PrEP hàng ngày, ED-PrEP được sử dụng mỗi khi có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV.
Ở Việt Nam tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm MSM đang có xu hướng tăng trong những năm gần đây. Theo giám sát trọng điểm năm 2018 tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM là<
Cho đến nay, điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc kháng HIV (PrEP) đã được Việt Nam triển khai thành công tại 28 tỉnh, thành phố với hơn 32.000 khách hàng sử dụng. Hiện nay, bên cạnh PrEP, còn có PrEP theo tình huống (ED-PrEP). Khác với sử dụng PrEP hàng ngày, ED-PrEP được sử dụng mỗi khi có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV.
PrEP tình huống chỉ dành cho nhóm MSM
Ở Việt Nam tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm MSM đang có xu hướng tăng trong những năm gần đây. Theo giám sát trọng điểm năm 2018 tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM là 12,19%, trong đó 1/3 là các trường hợp mới nhiễm trong 12 tháng vừa qua. Tuy nhiên, từ cuối năm 2017 Bộ Y tế đã sớm ban hành Hướng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP). Năm 2019, Tổ chức Y tế thế giới đã cập nhật Hướng dẫn điều trị dự phòng trước phơi nhiễm theo tình huống (ED-PrEP) cho nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM) và đến cuối năm 2019, ED-PrEP đã chính thức được bổ sung vào trong Hướng dẫn về chăm sóc và điều trị HIV/AIDS áp dụng cho 63 tỉnh/thành.
ED-PREP là gì?
Theo khuyến cáo mới nhất của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đối với nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới còn có thể sử dụng PrEP theo một cách khác, đó là sử dụng PrEP theo tình huống (ED-PrEP).
Các nghiên cứu chỉ ra rằng, ED-PrEP là an toàn và hiệu quả cao trong giảm nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). Đặc biệt ở những người có quan hệ tình dục không thường xuyên (ví dụ trung bình dưới 2 lần/tuần) và có khả năng đặt kế hoạch 2h trước khi có quan hệ tình dục hoặc có thể trì hoãn quan hệ tình dục ít nhất 2h.
Tổ chức Y tế thế giới không khuyến cáo sử dụng ED-PrEP cho các quần thể khác như phụ nữ mại dâm, người chuyển giới nữ và nam có quan hệ tình dục qua đường âm đạo hoặc hậu môn với phụ nữ vì chưa có đủ bằng chứng khoa học; Nghiên cứu về dược học của Tenofovir ở đường sinh dục nữ cho thấy ED-PrEP có thể không đủ để bảo vê vệ hoàn toàn cho phụ nữ; Có sự tương tác giữa PrEP và liệu pháp hooc môn nữ ở người chuyển giới nữ, do vậy phụ nữ chuyển giới nên thận trọng với ED-PrEP.
ED-PrEP có gì khác biệt?
ED-PrEP là điều trị dự phòng trước phơi nhiễm theo tình huống trong nhóm MSM, ngoài thuốc PrEP sử dụng hàng ngày. ED-PrEP là cần thiết để những người nam quan hệ tình dục đồng giới có thêm sự lựa chọn phác đồ phù hợp mà an toàn và hiệu quả cao trong giảm nhiễm HIV.
Ai cần dùng ED-PrEP?
Là nam quan hệ tình dục đồng tính (MSM), chưa nhiễm HIV và có nguy cơ nhiễm HIV bao gồm: Có quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su với nhiều bạn tình không rõ tình trạng nhiễm HIV; Bạn tình có HIV nhưng chưa điều trị hoặc đang điều trị có tải lượng vi rút trên 200 bản sao/ml máu
ED PrEP không được khuyến nghị trong trường hợp nào?
Nhiễm viên gan B mạn tính; Người có giới tính sinh học là nữ; Người chuyển giới
Sử dụng ED-PREP như thế nào?
Uống 2 viên cho liều đầu tiên trong vòng từ 2-24h trước khi quan hệ tình dục; Uống viên thứ 3 sau liều đầu 24; Uống viên thứ 4 sau liều đầu 48h. Những ngày tiếp theo nếu có quan hệ tình dục, người sử dụng ED-PrEP có thể tiếp tục uống 1 viên mỗi ngày và ngừng uống sau lần quan hệ tình dục cuối cùng 2 ngày.
Hiệu quả của sử dụng thuốc PrEP theo tình huống
Theo một nghiên cứu được thực hiện tại Pháp, người sử dụng PrEP tình huống có khả năng dự phòng lây nhiễm lên đến 88%.
Ưu điểm của PrEP theo tình huống: thời gian uống thuốc ngắn, giảm gánh nặng chi phí.
Nhược điểm của PrEP theo tình huống là cách sử dụng khó, cần phải dự đoán trước khả năng quan hệ tình dục, người sử dụng dễ không tuân thủ điều trị và nhất là không áp dụng được ở những đối tượng có tần suất quan hệ tình dục cao.
