Ngày 09/6/2021, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký Quyết định số 2834/QĐ-BYT về việc Ban hành Hướng dẫn thực hiện xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV và sử dụng số liệu xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS.
Hướng dẫn này quy định phương pháp và kỹ thuật thực hiện xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV đồng thời sử dụng kết quả xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trong tăng cường tư vấn xét nghiệm cho bạn tình, bạn chích chung của ca nhiễm mới HIV và cung cấp bằng chứng để đề xuất, triển khai các can thiệp dự phòng và điều trị phù hợp.
Hướng dẫn này được áp dụng cho các cơ sở y tế triển khai xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV theo Quyết định số 2520/QĐ-BYT ngày 15/6/2020 của Bộ Y tế về việc ban hành Kế hoạch triển khai mở rộng xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV. Việc xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV được thực hiện cho tất cả khách hàng đồng ý xét nghiệm và có kết quả xét nghiệm khẳng định HIV dương tính, nhất là các khách hàng thuộc nhóm có hành vi nguy cơ cao, bao gồm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM), người chuyển giới nữ, người nghiện chích ma túy (NCMT), phụ nữ bán dâm, bạn tình, bạn chích chung của người nhiễm HIV và các nhóm có hành vi nguy cơ cao.
Nhiễm mới HIV là tình trạng nhiễm HIV được xác định sau khi HIV xâm nhập vào cơ thể đến trước 12 tháng hoặc xác định theo các dấu ấn sinh học quan sát được. Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV là phương pháp áp dụng các kỹ thuật xét nghiệm HIV để phân biệt một trường hợp đã khẳng định HIV dương tính là nhiễm mới hoặc nhiễm lâu. Để phát hiện nhiễm mới HIV có thể xét nghiệm bằng sinh phẩm nhanh để xét nghiệm sàng lọc phát hiện nhiễm mới HIV trong các mẫu đã được khẳng định HIV dương tính. Phương cách xét nghiệm nhiễm mới HIV là sự kết hợp kết quả của một hay nhiều xét nghiệm khác nhau hoặc kết hợp kết quả các xét nghiệm với các thông tin lâm sàng để phân loại một trường hợp đã nhiễm HIV là nhiễm mới hay nhiễm lâu.
Kết quả nhiễm mới HIV nhằm cung cấp các bằng chứng khoa học cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS. Kết quả này cung cấp dữ liệu cấp độ quần thể về nhiễm mới HIV để phân tích nhóm có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV, xác định điểm nóng cần lập kế hoạch dự phòng và đáp ứng y tế công cộng. Đồng thời giúp nhân viên y tế xác định ưu tiên và tư vấn tăng cường, hiệu quả trong việc tìm ra các ca nhiễm HIV khác, kết hợp đồng bộ việc chăm sóc điều trị ngay, can thiệp dự phòng, chuyển gửi ưu tiên và giám sát chủ động.
Theo đó, việc thực hiện tư vấn và xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV dựa trên các nguyên tắc: Tư vấn xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV được lồng ghép vào quy trình cung cấp dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV tại cơ sở y tế cho tất cả các đối tượng xét nghiệm HIV; Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV chỉ được thực hiện tại các cơ sở y tế được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện khẳng định các trường hợp HIV dương tính theo quy định và với các mẫu đã có kết quả khẳng định HIV dương tính do cơ sở y tế gửi; Không nên thực hiện xét nghiệm nhiễm mới HIV đối với người có hành vi nguy cơ cao đang điều trị PrEP, người đã có kết quả xét nghiệm khẳng định HIV dương tính từ 01 năm trở lên; người nhiễm HIV đã từng hoặc đang điều trị ARV từ 01 tháng trở lên; Người nhiễm HIV có các biểu hiện lâm sàng của việc nhiễm trùng cơ hội, nhiễm HIV ở giai đoạn 3 hoặc 4.
Ngoài ra, xét nghiệm nhiễm mới HIV được thực hiện theo trình tự: Xét nghiệm khẳng định HIV; Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV bằng sinh phẩm nhanh; Xét nghiệm tải lượng HIV; Nhận kết quả tải lượng HIV; Phân tích biện luận kết quả xét nghiệm nhiễm mới HIV; Ghi chép kết quả xét nghiệm nhiễm mới HIV. Bên cạnh đó, dữ liệu nhiễm mới HIV được quản lý theo từng trường hợp, phân tích báo cáo sử dụng theo hệ thống quản lý dữ liệu tuân thủ tính bảo mật thông tin. Các cơ sở xét nghiệm tham gia vào quá trình xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV có trách nhiệm cập nhật dữ liệu ngay sau khi có kết quả xét nghiệm và không thông báo và không trả kết quả xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV cho khách hàng làm xét nghiệm.
Hướng dẫn gồm 04 phần và có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành. Cục Phòng, chống HIV/AIDS với tư cách là cơ quan đầu mối sẽ chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt động và tổng hợp số liệu hoạt động xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trên phạm vi toàn quốc. Chỉ đạo, phối hợp với các cơ sở có phòng tham chiếu quốc gia về xét nghiệm HIV xây dựng tài liệu và tổ chức tập huấn về xét nghiệm nhiễm mới HIV cho các đơn vị, địa phương. Hàng năm, Cục sẽ chủ trì, phối hợp tổ chức hội nghị đánh giá và triển khai công tác thực hiện bảo đảm chất lượng xét nghiệm nhiễm mới HIV. Đồng thời, ban hành các hướng dẫn, chiến lược và chính sách bổ sung hoặc quy trình chuẩn để tăng cường các can thiệp cần thiết dựa trên các số liệu thu thập được về trường hợp phát hiện nhiễm mới HIV.
Tải chi tiết Hướng dẫn tại đây
